‘De Cito is verleden tijd, hè hè’, roept Kees enthousiast als hij bij mij binnen komt lopen, ‘ik hoorde het zojuist op de radio. De Cito-toets wordt nog wel afgenomen, maar is niet meer bepalend voor de vervolgopleiding’.

‘Ja, ik heb het ook gehoord, maar waarom zo enthousiast daarover?’, vraag ik nieuwsgierig.

‘Jongen dat was toch je reinste onzin, die toets. Dan had je zes jaar op school gezeten en dan kreeg je ergens in het laatste jaar een week zo’n test waarmee je hele toekomst werd bepaald’.

‘Hoe komt het dat ik het idee heb dat het heel persoonlijk is’, merk ik op.

‘Natuurlijk is het persoonlijk. Maar ik ken talrijke mensen die je kunnen vertellen hoe die Cito-toets hun levensloop heeft bepaald. Het zal best door de jaren heen verschillend zijn geweest, maar in mijn tijd …’.

‘Je hebt gelijk, ik heb ook zo’n persoonlijk verhaal’, zeg ik, ‘wat is de jouwe’.

‘Ik was gewoon hartstikke zenuwachtig’, vertelt Kees,’ik wist dat er heel veel vanaf hing. Ik ben de middelste van vijf kinderen. Mijn oudere broers hadden het allemaal al meegemaakt. We kenden thuis het belang van een goede week Cito-testen. Mijn vader voerde de druk nog wat op door te pas en te onpas het belang van een goede vervolgopleiding en een diploma te benadrukken’.

‘Met als gevolg?’

‘Ik straalde natuurlijk, in de betekenis van zakken. Het werd Mavo/Havo in plaats van Havo/VWO. De leraren wisten beter, maar de Cito was heilig’.

‘Ik heb zo’n soortgelijke ervaring. Ik was niet zenuwachtig. Leren ging me altijd makkelijk af en voor zo’n test maakte ik me niet extra druk. Bovendien hadden ze me op school altijd al verteld dat ik VWO-klant was. Maar drie weken voor die Cito-week werd bij mijn opa ziek. Mijn vader werkte in de zaak, maar die was nog van mijn opa. Er moest veel geregeld worden en in de week van de CITO overleed mijn opa. Het was een bizarre tijd. Onbewust zal ik de spanning die thuis hing hebben meegenomen die week’.

‘Met als gevolg?’, is het nu Kees’ beurt aan te dringen op het volledige verhaal.

‘Ik straalde ook. Ik had niet eens genoeg punten om naar de Mavo te kunnen. Mijn leraren zeiden dat ik beter een jaar over kon doen. Thuis was er even weinig aandacht voor me. Ik vond het belachelijk om een jaar over te doen. Dus stapte zelf naar een Mavo in de buurt. De directeur van die school vond het zo bijzonder dat een jongen van elf het zelf kwam regelen, dat hij me een kans wilde geven’.

‘Mooi verhaal, maar triest ook’.

‘Het eerste kwartaal haalde ik allemaal tienen en negens. Dus ik mocht blijven. Maar ik werkte onder mijn mogelijkheden, het ging me veel te makkelijk af. Geleidelijk ging ik er een beetje met mijn pet naar gooien. Ik werd niet meer uitgedaagd. Zo begon de lange reis van Mavo, naar Havo en Atheneum’.

‘Ik zei je, iedereen heeft een verhaal. Nou Cito is verleden tijd gelukkig. Het was toch eigenlijk ook te zot dat alles op die ene week hing’.

‘Klopt. Volgende stap is de jaarlijkse overgang af te schaffen. Een jaar overdoen is toch ook belachelijke. Als je eenvoudig bepaalt welke leerstof in een aantal jaren moet worden doorgenomen, kan modulair iedereen in zijn eigen tempo werken en wat extra’s doen waar dat nodig is. De een is goed in wiskunde, de ander in aardrijkskunde’.

‘ Ja, zitten blijven. Dat is ook zoiets…’