Het valt me op dat veel mensen, van wie je het niet verwacht, niet weten wat een ePUB is. En als ze wel weten wat het is, dan kunnen ze er niet mee werken. Terwijl het ideaal is om in bepaalde gevallen te kiezen voor ePUB boven PDF.

Het grote verschil

Er zijn meerdere verschillen tussen PDF en ePUB. De belangrijkste bij algemeen gebruik is dat PDF een vaste opmaak heeft en ePUB niet. Dat vraagt om uitleg.

Wanneer een vormgever een document heeft opgemaakt kan hij deze wegschrijven als PDF (Portable Document Format). In dit PDF-bestand staan de tekst, de afbeeldingen en alle andere opmaakelementen exact op de plek zoals de vormgever het heeft gemaakt.

Flexibel

Een ePUB wordt ook opgemaakt. Dat moet echter veel flexibeler omdat iedere lezer het moet kunnen instellen naar zijn eigen voorkeur. Daarbij gaat het vooral om grootte van de lettertypen. Wanneer een gebruiker de lettertypen vergroot kan er minder tekst op een scherm. En tekstregels, met eventuele omliggende afbeeldingen, verspringen. Dit kunnen aanpassen aan het scherm wordt refloatable genoemd.

Basaal

Omdat een ePUB grof gezegd een gezipt HTML-bestand is kunnen plaatjes exact worden geplaatst in een tekst. Daar heeft HTML (HyperText Markup Language) allerlei codes voor. Maar omdat een ePUB ontwerper niet weet hoe een gebruiker de ePub gebruikt wordt aangeraden de opmaak basaal te houden.

PDF en ePUB

Je zou dus kunnen zeggen dat PDF dwingend is. De opmaak blijft gelijk op welk apparaat je het ook bekijkt. Het apparaat is ondergeschikt. ePub is flexibel en past zich aan het apparaat en de wensen van de gebruiker aan.

Een PDF leent zich daardoor vooral voor bedrijfsbrochures, een professioneel tijdschrift en dergelijke uitingen waarbij vormgeving een belangrijke rol speelt. ePUB heeft de voorkeur bij tekst waarbij die vormgeving minder belangrijk is, zoals een roman, thriller of eenvoudige non-fictie uitgave.

Opmaak

Er wordt wel beweerd dat het maken van een ePUB moeilijk en lastig is. Ik kan je vertellen dat het reuze makkelijk is. Wie onbekend is met HTML heeft aan een paar codes genoeg om snel bijvoorbeeld een roman (merendeel tekst) op te maken. Ken je de taal wat beter dan kun je het zo mooi maken als je wilt en zelfs audio en video opnemen (niet elke ereader kan daar momenteel goed mee omgaan).

Alle elektronische boeken die ik de afgelopen tijd kocht in ePUB kunnen met een eenvoudige ASCII-editor (een kale editor die geen codes in de tekst zet zoals een tekstverwerker) en Sigil in een uurtje worden gemaakt, afhankelijk van hoe het basismateriaal wordt aangeleverd. De meeste uitgevers gebruiken Calibre.

Met een opmaakprogramma (bijv. InDesign) kan het ook. Je bewaart je opmaak dan eenvoudig als ePUB. Persoonlijk vind ik dat geen mooie methode omdat het bestand wordt ‘vervuild’ met allerlei onnodige code, die de ePUB groter maken. Dat hoeft geen probleem te zijn tegenwoordig. Maar ik ben van de oude stempel, ik houd van fijn en klein… bij ePUB-bestanden.

HTML5

Geleidelijk komt HTML5 in zwang. Hiermee is een geraffineerder opmaak mogelijk. De meeste smartphones en tablets ondersteunen HTML5, maar vrijwel geen van allen doet dat volledig. Elke platformversie (bijv. iOS 6, 7 of Android 3.x, 4,x) heeft functies die wel of juist nog niet worden ondersteund.

Wanneer HTML5 echt is doorgebroken wordt het wellicht wel raadzaam om een opmaakprogramma te gebruiken. Het kan dan tijd besparen, afhankelijk van het soort project. Een roman, voornamelijk tekst bestaande uit Titel, hoofdstuktitel en bodytekst, kan nog altijd het makkelijkst en snelst in een ASCII-editor.

ePUB lezen

Een ePUB kun je lezen op een ereader, tablet, computer en andere apparaten (ik zag mensen in de trein een boek lezen op hun iPhone 4, pfff mij te priegelig). De wijze waarop je de ePUB binnenhaalt is afhankelijk van het platform (iOs, Android etc.).

ePUB is de standaard voor elektronische boeken. Dat betekent dat ze allemaal gelijk zijn (ik negeer even dat Adobe, Amazon, Apple en anderen hun eigen afgeleide, beschermde versies hebben).

Makkelijker inlezen

Doordat ePUB steeds vaker wordt gebruikt hebben fabrikanten meer aandacht gegeven aan het binnenhalen op een apparaat van de elektronische boeken. Wanneer je nu bijvoorbeeld deze tekst leest met een smartphone of tablet en klikt op deze link van een voorbeeld-ebook, dan verschijnt in de meeste gevallen een venstertje met de vraag in welk programma je de ePUB wilt openen.

Dat kan in het standaardprogramma dat is meegeleverd (en al geïnstalleerd) op het apparaat. Of in een app die je zelf installeerde omdat je die beter of makkelijker vindt.

Computer

Lees je dit bericht met een computer dan moet je eerst een ePUB lezer hebben ingesteld. Wanneer je het voorbeeld-ebook download zonder geïnstalleerd programma, dan wordt het bestand geopend en zie je alleen ‘mickey mouse’ tekentjes op je scherm of het wordt direct gedownload en in de daarvoor bestemde map gezet. In sommige gevallen gebeurt dat laatste ook wanneer je een programma hebt geïnstalleerd, je moet het dan zelf nog openen.

Er zijn ePUB programma’s, zowel gratis als betaalde, die je kunt installeren. Je kunt ook een gratis app installeren in je browser. Wel zo handig omdat je toch al met internet bezig bent als je een ebook koopt. Ik gebruik zelf de ePUB reader in Mozilla Firefox en Readium in Google Chrome. De eerste heb ik als standaard ingesteld, het start automatisch als ik een epub aanklik in de Windows Verkenner. De tweede vind ik prettiger om ePUBs te lezen.