In 2300, over een kleine 200 jaar, is Nederland grotendeels overstroomt. Het laatst overgebleven deel is dan wellicht al de een provincie van Duitsland. Of wellicht zijn alle landen dan al opgegaan in Europa. In de fantasieën en berekeningen van voorspellende wetenschappers kan er veel gebeuren. Zo ook een bevolkingsdaling.

Bevolkingsdaling

Jarenlang werd er gewaarschuwd voor een bevolkingsgroei. Twee jaar geleden schreef ik hier een bericht over de exponentiële bevolkingsgroei. Nu lees ik steeds vaker in wetenschappelijke bladen dat er een wereldwijde bevolkingsdaling aankomt. Dus niet alleen in Nederland, waar we al lange tijd horen dat de bevolking vergrijst.

De natuur corrigeert zichzelf, denk ik dan. Zal het een natuurramp zijn of een aanval van agressieve micro-organismen die de bevolkingsgroei stopt. Nee, een bevolkingsdaling is iets anders dan een incident met talrijke doden. De mens zelf zal de noodzakelijke rem niet op de bevolkingsgroei zetten.

Toch blijkt het een maatschappelijke, mensbetreffende, ontwikkeling te zijn waardoor de bevolkingsdaling is ingezet. Een daling die overigens bijna 50 jaar geleden al is begonnen, want toen bereikte de bevolkingsgroei percentueel zijn hoogste punt. Met andere woorden: de wereldbevolking groeide nog steeds hard, maar minder snel dan in de jaren ervoor kwamen er per jaar miljoenen wereldburgers bij.

Oorzaak

En nu is, weliswaar traag, de bevolkingsdaling ingezet. Er wordt wel gezegd dat deze wordt veroorzaakt door meisjes. Als meisjes naar school gaan en gaan werken, kunnen ze immers niet thuis zitten en baren. Dat is de grove verklaring.

In werkelijkheid is het de ontwikkeling van onderwijs, wetenschap en technologie (OWT). Daardoor kunnen meer mensen studeren, worden ze onafhankelijk, gaan werken en willen niet meer een huis vol kinderen, maar hooguit één of twee.

Verleden

Dat OWT een rol speelt bij bevolkingsgroei en –daling is goed te zien in ons eigen verleden. Nederland deed niet mee aan de Eerste Wereldoorlog. We profiteerden daardoor niet van arbeidsparticipatie van vrouwen (die werden ingezet om te helpen). Ook bleven we verstoken van andere moderniseringen. Nederland was een beetje achtergebleven gebied. Gevolg was dat Nederland rond 1920 percentueel de grootste bevolkingsgroei van Europa had.

Daarbij speelde overigens ook religie een rol. Geestelijken uit protestantse en katholieke hoek drongen aan op grote gezinnen. De katholieken met de bekende Bijbelse slogan ‘ga heen en vermenigvuldig jezelf’.

Nog altijd dringen bepaalde religieuzen aan op gezinsgroei en zijn ze tegen geboortebeperking. Maar dat wordt steeds minder. Mede door OWT, omdat het mensen zelfbewuster en mondiger maakt.

Medische wetenschap

De grote gezinnen waren in het verleden vooral nodig omdat er geen sociale vangnetten waren. Kinderen moesten voor hun ouders zorgen wanneer deze te oud waren om zelf een inkomen te verwerven. Veel kinderen stierven echter al op jonge leeftijd, dus moesten ouders de ‘kinderproductie’ op gang houden om voor een goede oude dag te zorgen.

Door de verbeterde medische wetenschap is van grote kindersterfte nauwelijks nog sprake. Ook verbeterden andere omstandigheden die in het verleden tot sterfte leidde. We kregen kennis van hygiëne, de woon- en werkomgeving verbeterde ten gunste van onze gezondheid en er werden medicijnen gevonden tegen talrijke ziektes.

Immigratie

Toch daalt het aantal inwoners in Nederland. Zelfs nu ook ouderen een veel hogere levensverwachting hebben dan hun voorouders. Dat het niet zo hard daalt komt hoofdzakelijk doordat we langer leven en de instroom van immigranten.

Die instroom is echter te laag om het inwonersaantal op peil te houden.

Wereldwijde OWT

Niet alleen in Nederland daalt het inwonersaantal door ontwikkelingen in Onderwijs, Wetenschap en Technologie. Overal in de wereld zie je dat OWT zorgt voor bevolkingsdaling. Eerst is er in een land, na modernisering, een kleine groei bijvoorbeeld doordat mensen langer leven en kinderen niet sterven. Daarna daalt het inwonersaantal doordat mensen studeren, werken en inkomen verwerven en hebben geen zin in groot gezin.

Wereldwijde Bevolkingsdaling

Door de huidige ontwikkeling is er een landelijke daling. Er is echter nog niet direct sprake van een wereldwijde bevolkingsdaling. Met andere woorden: de wereldbevolking groeit nog wel, maar dus minder snel. Wetenschappers voorspellen echter dat de ontwikkeling zich doorzet en dat tussen 2060 en 2080 het keerpunt wordt bereikt. Dan stopt de groei en begint de bevolkingsdaling.

Het is momenteel vooral een balans die in sommige landen of gebieden doorslaat naar groei en in andere naar daling. In heel Europa, Amerika en Australië is de daling al begonnen. China ontwikkelt zich snel, daar zal over een paar jaar de bevolkingsgroei stoppen. India zal nog blijven groeien, hoewel minder snel, en wellicht ooit meer inwoners hebben dan China. Maar rond 2100, is de verwachting, zal ook India met een bevolkingsdaling te maken krijgen.

In Afrika blijft de bevolkingsgroei nog lange tijd doorgaan. Daardoor zullen er in 2100 meer wereldburgers zijn dan nu. Maar ook in Afrika zal ooit de bevolkingsdaling beginnen.

Andere problemen

Voedseltekort was het probleem waarvoor werd gewaarschuwd bij de exponentiële bevolkingsgroei. Bevolkingsdaling veroorzaakt andere problemen. Welke?

We hebben nog tientallen jaren te gaan. Hoe ziet de wereld er dan uit. Heeft er wellicht toch al een natuurramp plaatsgevonden die alle theorieën over bevolkingsdaling om zeep helpt. Is er een gevaarlijk virus gemuteerd die de groei al eerder stopt. Is Nederland werkelijk overstroomt? Is het rotsblok van La Palma gevallen en heeft daardoor een Tzunami de oostkust van Amerika weggevaagd?

Wie werkelijk in de toekomst kan kijken mag het zeggen.

Meer informatie:

• Japanse bevolking neemt af, bericht in De Morgen
• How population changes, bericht in Washington Post
• Website ‘Overpopulation is a myth‘ met bericht over de 2.1 kinderen voor een stabiele bevolking
• Bericht uit 2011 over bereik van 7 miljard wereldburgers en uitleg over bevolkingsdaling