Adellijk blauw bloed
Vorige week schreef ik een stukje over mijn stamboom met daarin het verhaal over mijn vermeende adeldom. Blauw bloed. Er zijn allerlei verklaringen voor de uitdrukking dat iemand van adel blauw bloed heeft.
De meeste verklaringen zoeken het in uiterlijke zaken, bijvoorbeeld in het feit dat in veel culturen blauwe kleding werd gedragen door edelen, geestelijken en andere hoog geplaatsten. De Belgische koning ontving belangrijke gasten in de blauwe kamer, blauwe verfpigmenten waren duur en zo zijn er talrijke verhalen met de kleur blauw als teken van een bepaalde hoge status.
Blauw bloed
De verklaring die het minst waarschijnlijk wordt gevonden vind ik juist een heel logische. Veel mensen werkten op het land, waardoor ze een donkerder huid kregen. De adel bleef binnen. Zij beschermden zich zelfs tegen de zon en behielden daardoor een bleke huid. Op een bleke huid zijn de donkere, blauwe aderen beter zichtbaar dan op een door de zon verbrande huid.
Dat wil dus niet zeggen dat niet iedereen blauw bloed heeft. Duidelijker, iedereen heeft blauw bloed.
Hemoglobine
Bloed bevat rode bloedlichaampjes hebben we op school geleerd. Hierin zit hemoglobine, een eiwit dat zorgt voor het zuurstoftransport. Het staat bekend als rode bloedkleurstof, maar dat is niet juist, want hemoglobine is blauw. Pas als het zuurstof aan zich bindt wordt het rood, we spreken dan van oxyhemoglobine.
Door je aderen stroomt donker bloed, een mengsel van zuurstofrijke en zuurstofarme bloedcellen. Eigenlijk kleurt bloed op verschillende plaatsen in je lichaam verschillend. Dat heeft te maken met de samenstelling. Het al genoemde zuurstof kleurt je bloed helderder rood, door aanwezig eiwit wordt het blauw bloed en bij veel ijzer kan het zelfs zwart kleuren.
Forensisch
Bij forensische politieprogramma’s kun je die verkleuringen zien, wanneer je niet wilt wachten tot iemand je een blauw oog slaat. Een blauw oog, eigenlijk een gebarsten bloedvat dat zich mengt met andere cellen, verkleurt van rood, naar blauw, zwart en paars, met vaak groen en geel erdoorheen.
Ook bij geronnen bloed kun je dat kleurverloop vaak zien. Laat vers bloed liggen op de plaats van misdaad en niet veel later is het zwart.
Geronnen bloed
Met de uitdrukking geronnen bloed is ook iets vreemds, wat overigens niets meer met het onderwerp blauw bloed te maken heeft. Het werkwoord ‘ronnen’ komt van het het Germaanse en later het middeleeuwse ‘rinnen’, wat zoiets betekent als doorstromen, vlot doorlopen. Ze hadden toen ook het woord ‘ontronnen’, om juist het tegendeel aan te geven.
En voor dat tegendeel, het doorstroming tegenhouden, stremmen, stollen, gebruiken we nu het voltooid deelwoord van ‘ronnen’, geronnen bloed.
Meer informatie:
- Wiki over Hemoglobine
- Wiki over Bloed
- Wiki over Rode bloedcellen
- De etymologiebank over geronnen
Vorige en volgende berichten
« Ouder: Amsterdams grachtenwater en de JARTNieuwer: Klassieke computerspelletjes »Een willekeurig bericht
Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.
Leuk artikel over A’dam