Af en toe denk ik bij de berichten die ik hier schrijf aan de te benoemen of genoemde personen. Het is een soort zelfcensuur. In veel gevallen is de persoon, waarmee ik een bepaalde situatie meemaakte, niet per se belangrijk voor het verhaal. Daarom gebruik ik vaak andere namen. Het leuke is dat de persoon zich er vaak wel in herkend en dan alsnog reageert (tot nu toe altijd positief).

Bij het bericht van gisteren over de schoolkrant van het Trajectum College kwam de zelfcensuur weer voorbij. Ik kon natuurlijk niet anders dan de werkelijke namen noemen van mijn mederedactieleden. Het zou gek zijn, vind ik, om daar gefingeerde namen te noemen. Ik had de namen vanzelfsprekend ook weg kunnen laten, door de inleiding anders in te steken.

Automatische censuur

Bij mijn eigen berichten gaat de zelfcensuur automatisch. Ik zeg niet tegen mezelf, ‘nu ga ik even aan de zelfcensuur’. Het is een stemmetje dat op de achtergrond is tijdens het schrijven en het gaat verder dan het gebruik van de werkelijke persoonsnamen. Een paar weken terug stond ik wel even bewust stil bij het begrip zelfcensuur.

Dat was bij het ontvangen van het mei-nummer van de Amerikaanse Playboy. Daarin staat op pagina 50 een artikel over de vergeten naaktfoto’s van Madonna, die in 1979 zijn gemaakt door Martin Schreiber. Eén van mijn eerste gedachten, na het bekijken van de foto’s, gaat richting zelfcensuur.

Geen sociale media

Het was een andere tijd. Facebook en Youtube bestonden nog niet en internet stond in peuterschoentjes. Tegenwoordig weten we dat we voorzichtig moeten zijn met foto’s en filmpjes. Als het eenmaal op internet staat is het moeilijk te verwijderen. Maar in 1979 was dat gevaar klein.

Madonna was 21. Zou ze zelfcensuur hebben toegepast in de vooronderstelling dat ze ooit wellicht ooit beroemd zou zijn en de foto’s weer zouden kunnen opduiken. Ze was geen naïef meisje meer. Ze had drie jaar daarvoor de universiteit verlaten om zich in het New Yorkse artiestenmilieu te storten.

Zag ze het als een opstapje naar een carrière. Ze speelde al in een bandje en twee jaar later zou ze haar eerste platencontract krijgen. Wellicht heeft ze vooraf over de fotoshoot nagedacht en eenvoudig haar schouders opgehaald. Misschien kon ze een extra zakcentje goed gebruiken, als ze er voor werd betaald.

Sex

Getuige haar in 1992 verschenen boek ‘Sex’, vindt ze bloot niet zo spannend en maakt ze zich er ook niet druk over wat anderen ervan vinden. Die houding had ze wellicht al in 1979. Blijft de vraag natuurlijk, waar zowel zelfcensuur als carrière overweging een rol speelt, of ze blij is met het boek dat nu uitkomt.

Ongetwijfeld heeft Martin Schreiber haar een quitclaim laten tekenen, de rechten laten overdragen en andere toekomstige claims afgedekt. Dat zou ze een paar jaar na de fotoshoot waarschijnlijk niet meer doen.

De vergeten naaktfoto’s zijn opgenomen in een boek van Martin Schreiber dat deze week verschijnt. Het heet Retrospective 1966 2014 en het is mede geproduceerd door de Nederlandse Leica Store in Lisse.

Het boek en prints van de vergeten fotosessie met Madonna zijn te bestellen bij Martin Schreiber.

Zelfcensuur

Zelfcensuur is een bijzondere vorm van censuur, lees ik in het letterkundig lexicon voor de neerlandistiek. Het gaat verder: … waarbij een auteur of een redactie in eigen werk wijzigt of schrapt.

Meestal gebeurt dit onder druk van de publieke opinie, de overheid of door gewijzigde inzichten van de auteur zelf.

Een voorbeeld van zelfcensuur is de 2^e herziene druk van de roman Een liefde van L. van Deyssel, dat hijzelf volledig herzag in 1899. Hij schrapte daaruit de in de 1^e druk omstreden passages van uitgesproken sensuele inhoud schrapte.

In mijn geval is het voornamelijk de definitie: ‘bij zelfcensuur leggen media of individuen of groepen zichzelf beperkingen op, bijvoorbeeld om de gevoelens van hun toehoorders te ontzien …. ‘

Voor gevallen zoals met Madonna en de huidige sociale media zou daar bij moeten komen ‘… en van zichzelf nu en in de toekomst’.