een generatie

Over een generatie

Gisteren sprak ik een vrouw van in de veertig. In de loop van het gesprek zei ze over haar vader , ‘ja, maar hij is van een andere generatie, hij is bijna zeventig’. Ik ben wat ouder dan haar en zou over mijn ouders kunnen zeggen, ‘die zijn van een generatie eerder dan ik en zijn in de tachtig’. We beschouwen ons binnen een gezin dus van een bepaalde generatie, realiseerde ik me, waarbij onze ouders van een andere generatie zijn.

Ook wanneer dat verder niets met leeftijd te maken heeft. Want de vrouw zou het ook hebben gezegd als haar vader bijna tachtig was. En het zoontje van Rob de Nijs zegt het waarschijnlijk ook, zonder tussen het enorme leeftijdsverschil andere generaties te zien. Grootouders, ouders en kinderen, het zijn drie opeenvolgende generaties.

Over een generatie

Sociologen en historici zien dat waarschijnlijk anders, dacht ik. Zij beschouwen generaties als de overgangen van tijdgeesten. Voor hen zijn generaties groepen van tijdgenoten. Ze bekijken de wereld van mensen die kort voor een oorlog zijn geboren en mensen die erna op de wereld kwamen. Ze zien die als twee verschillende generaties en proberen verklaringen te vinden voor verschillen in opvattingen met de vraag ‘welke invloed had de oorlog’.

Zo kreeg je na de Tweede Wereldoorlog een generatie die er de schouders onder zette, het waren de jaren van wederopbouw. Daarna kwam een generatie die het anders wilde, de tijd van de flower power. En weer later kwam de generatie die daar de vruchten van plukte.

Soms werd een generatie benoemd. Zo had je generatie X, de titel van een boek uit 1991 van de Amerikaanse schrijver Douglas Coupland. Hij benoemde daarmee schrijvers die zijn geboren tussen 1960 en 1970. Daarvan afgeleid benoemde Frank Verkuijl in een artikel in de Groene Amsterdammer, de Nederlandse schrijvers die in de jaren negentig debuteerden generatie NIX, met schrijvers als Grunberg, Giphart en Goossens (ja leuk, de voorbeelden beginnen met een G, net als het woord Generatie).

Karl Mannheim

Zolang er mensen zijn, zijn er generaties geweest. Een van de wetenschappers die een generatie beschreef als sociologisch fenomeen was de Hongaarse socioloog Karl Mannheim. Hij onderzocht de sociologie van kennis. Eén van de onderwerpen daarbij was het bekijken van het begrip ideologie. Hij schreef er diverse artikelen over.

Hij beschouwde ideologie als een opzettelijke verduistering van feiten. Vanuit dat idee vormde hij een totaalbeeld waarbij hij stelde dat het denken van een gehele sociale groep wordt gevormd vanuit de situatie waarin ze zich bevindt.

In 1928 schreef Mannheim het essay ‘das problem der generationen’. Hierin werkte hij bovenstaande verder uit. Daarbij beschreef hij dat de bedoelde situatie waarin iemand zich kan bevinden voornamelijk wordt bepaald door diens sociale klasse, locatie en generatie.

Een generatie

In zijn essay onderscheidde Mannheim in het ontstaan van een generatie de onderdelen generatiepositie, generatie-eenheid en generatiesamenhang. Bij generatiepositie gaat het om de demografische en biologische gegevens tussen geboorte en dood. Bij generatie-eenheid om een te herkennen groep binnen een generatie die de karakteristieken van die generatie uitdragen, zoals de generatie NIX. En bij de derde gaat het om mensen die een gemeenschappelijke ervaring delen, zoals mensen die de Tweede Wereldoorlog meemaakten.

Door zijn essay ‘Das problem der generationen’ wordt Karl Mannheim beschouwt als degenen die het begrip ‘generatie’ op de kaart heeft gezet.

Familie

Een generatie is dus niet te beschouwen als een duidelijke groep, zoals leden van een familie. Als de vrouw, die ik gisteren sprak, en ik spreken over onze ouders als van een andere generatie, dan zeggen we eigenlijk dat we ze zien als mensen die ouder zijn, in een andere tijd zijn geboren en daardoor andere denkbeelden zullen hebben over de wereld, leven, normen en waarden etc. Zelfs wanneer die denkbeelden niet anders zijn.

Ronald Giphart heeft tijdens zijn carrière nooit gedacht dat hij tot de generatie NIX behoorde. Een generatie is geen club waar je lid van wordt. Zelfs toen Verkuijl de generatie NIX omschreef en benoemde, had Giphart er waarschijnlijk nog geen weet van. Pas nadat hij het artikel had gelezen zou hij kunnen denken ‘hé, tot die generatie behoor ik ook’.

Iedereen kan dus tot een generatie behoren zonder dat te weten. Een socioloog mag onderzoeken hoe dat zit met de mensen die figureren in het programma ‘hotter than my daughter’. Daar is immers van vaak sprake van een generatieconflict, wanneer de ouder zich kleedt in een outfit van een andere generatie dan waar haar dochter die ouder toe vindt behoren.

Meer informatie:

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 2 juni 2015 door in de categorie 2015, Algemeen

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *