Vaak hoor of lees ik dat het maken van een epub moeilijk is. Ik ben dan altijd een beetje verbaasd. Het is namelijk niet moeilijk en zelfs zonder kennis van HTML, CSS of programmeren kun je een professionele epub maken in minder dan 30 minuten. Een epub zoals die wordt aangeboden door uitgevers, wanneer ze naast een gedrukte roman ook een ebook aanbieden.

Dus heb je de tekst van je roman klaar of een non-fictie betoog geschreven, ga er even voor zitten en geniet in minder dan een half uur van een eigen epub.

Rechttoe rechtaan

Ik zal het hier heel basaal uitleggen, zonder teveel extra informatie. Volg eenvoudig de stappen.

Wanneer je over een klein half uur je epub hebt gemaakt, ken je de basis. Daarmee heb je de kennis om verder te gaan met wat lastiger klussen, bijvoorbeeld het verder verfraaien van jouw ebook.

Voorbereiding

Open jouw roman, non-fictietekst of andere tekst in je favoriete tekstverwerker. Zorg dat deze tekst niet is opgemaakt. Heb je de tekst wel opgemaakt, bijvoorbeeld met verschillende lettertypen en afbeeldingen, dan is hier een trucje dat bij mij altijd werkt om snel de opmaak te verwijderen:

Selecteer en kopieer (Ctrl+A, Ctrl+C) de tekst en plak (Ctrl+V) het in een ASCII-tekstverwerker.

Ik gebruik als ASCII-tekstverwerker het met Windows geleverde Kladblok (Notebook). Bij hele lange teksten kies ik soms een ander gratis programmaatje (bijv. Geany). Let erop dat je een ASCII-tekstverwerker gebruikt die de speciale tekens meeneemt (waarbij dus de é, ï en dergelijke tekens niet veranderen). Controleer dat eerst, voor je verdergaat.

Na het plakken in een ASCII-tekstverwerker kun je de handeling (Ctrl-A, Ctrl-C, Ctrl-V) herhalen om de tekst weer in je favoriete tekstverwerker te plaatsen. Je kunt ook in de ASCII-tekstverwerker blijven werken.

Codering

Een ePub is in feite een verzameling html-bestanden. In zo’n bestand wordt met codering aangegeven wat er met een bepaald tekstdeel moet gebeuren. Dat schrikt wellicht af, maar het is reuze eenvoudig. In feite doe je zichtbaar iets, dat in je tekstverwerker onzichtbaar gebeurt.

Zet je in een tekst de codering <b> </b> om een woord, dan wordt het woord vet gedrukt (bold). Op dezelfde manier maakt <i> </i> het woord ertussen cursief (italic). Er zijn ook codes waarmee je een alinea aangeeft, namelijk de p. Met <p> </p> omsluit je dus een alinea.

Een begincode is altijd alleen de gewenste code tussen haken (de groter en kleiner dan tekens). De afsluitende code is altijd dezelfde code tussen haken met een / (backslash) voor de code. Dus <b>vette tekst</b> wordt in html zichtbaar als: vette tekst

Opmaken

Je gaat nu eerst jouw basistekst opmaken met de codes. Dat lukt nooit binnen 30 minuten, denk je. Maar daar gaat je favoriete tekstverwerker bij helpen. Immers, daar ben je mee vertrouwd. Met name weet je hoe je de functie ‘zoek en vervangen’ gebruikt.

Het gaat er bij de opmaak dus voornamelijk om dat je de codering aanbrengt. Afhankelijk van de tekstverwerker die je gebruikt kan dat met de functie ‘zoek en vervang’, doe je het handmatig (wat inderdaad tijdrovender is) of bedenk je een trucje vanuit je ervaring, kennis en vaardigheid met de tekstverwerker.

De basisopmaak bestaat uit de eenvoudige codering. Zelf gebruik ik daarbij eigenlijk voornamelijk de hierboven genoemde codes. Het minste dat ik doe ter voorbereiding is het vooraf aanbrengen van de alinea-code. Soms plaats ik ook al andere codes, bijvoorbeeld <H1> om een hoofdstuk te coderen.

Als je vaker epubs wilt maken, ga je er natuurlijk bij het schrijven van je basistekst rekening mee houden dat je de codes moet toevoegen. Eigen codes, die je makkelijk kunt vinden en uniek zijn, maken het zoeken en vervangen later handiger. Je kunt ze ook als tussenstap gebruiken bij de vervolg werkzaamheden.

Ik gebruik QQQ, XXX en YYY op plekken waar ik later met ‘zoeken en vervangen’ codes wil plaatsen. Of om een tijdelijke actie te doen, een tussenstap. Bijvoorbeeld eerst alle dubbele regeleinden omzetten naar QQQ. Daarna html-code zetten om de enkele regeleinden en daarna QQQ weer terugzetten naar dubbel regeleinden of een html-code.

Platte tekst

Tekstverwerkers zoals Word zetten allemaal coderingen in een tekst die je niet nodig hebt in een epub. Dat doen veel epub-editors (zoals Calibre) overigens ook. Ze maken daarmee bestanden onnodig groot en onduidelijk.

Die codering haal ik eruit door nogmaals de hierboven beschreven knippen-en-plakken methode uit te voeren (van Word naar Ascii). Omdat de htlm-codes gewone teksttekens zijn, worden aangebrachte codes bij daarbij gewoon mee gekopieerd. In de naar Ascii gekopieerde platte tekst zie je dus de <b>, <p> en andere codering gewoon nog staan.

Deze tussenstap naar platte tekst maken in een ASCII-tekstverwerker is dus slechts bedoeld om codering van je tekstverwerker te verwijderen.

Sigil

Nu gaan we aan de epub beginnen. Download daartoe Sigil (tegenwoordig van Google en gratis beschikbaar voor Windows, Apple, Linux en andere platforms). Er zijn veel meer programma’s beschikbaar om een epub te maken. Ik heb ze allemaal uitgeprobeerd en Sigil is echt het handigst, eenvoudigst en het heeft alles wat nodig is. Het is vooral basaal, waardoor je kunt zien wat je doet.

Na installatie start je Sigil. Je ziet dan een scherm met bovenin wat code zoals je dat van hierboven herkent. Laat je hierdoor niet afleiden. Zoek de code <body> en </body>, met daartussen de code <p>&nbsp;</p>.

Ga nu even terug naar je ASCII-tekstverwerker. Selecteer daar je platte tekst en kopieer deze. Ga dan terug naar Sigil, en zet je cursor achter de code <body> en plak daar nu je tekst in Sigil.

In feite is je epub nu klaar. Je hebt een ebook gemaakt. Een epub maken in 30 minuten of korter, zie je wel dat het kan. Bewaar het bestand en bekijk het op een ereader, een tablet of je computer.

(VERVOLG)