Gisteren zat ik met een stel vrienden op een terras. We zitten in groepjes te praten. Ineens roept Carla ‘Hé René, ken jij de uitdrukking “mijn tante heeft een snor”, het is een Utrechtse uitdrukking?’

‘Mijn tante heeft een snor?’, reageer ik, ‘nee, die ken ik niet. Ik heb weleens gehoord van de opmerking “als mijn tante een snor heeft is het mijn oom”. Die valt in de categorie dooddoeners’.

‘Dooddoeners?’, herhaalt Carla terwijl ze naar me toe komt lopen.

‘Ja dooddoeners’’, zeg ik, ‘van die opmerkingen waarmee je een gesprek stopt. Je kent ze wel, dat je tegen een vervelend iemand zegt ‘als je vader zijn zaad op de kachel had gespoten was het met een sisser afgelopen’ of tegen iemand die het woord als plat uitspreekt ‘as? as is verbrande turf’.

‘Maar de uitdrukking ‘mijn tante heeft een snor ’ ken je dus niet?’

‘Nee’, is mijn korte antwoord.

Prikkende kus

‘Ik had vroeger een tante die prikte als ze je kuste’, zegt Marianne, die naast me zit en, hoe kan het anders, het gesprek heeft gevolgd. ’We bleven haar als kind zo veel mogelijk uit de buurt en als ze wegging zorgden we dat wij niet bij het afscheid waren. We riepen haar dan van bovenaan de trap gedag’.

‘Zo’n tante had ik ook’, zeg ik, ‘het was de zus van mijn opa geloof ik. Die prikte niet alleen, wij vonden haar gewoon vies. Als we er wel eens thee dronken, dan gooiden we de thee leeg in een plant om maar niet dat kopje te hoeven gebruiken dat zij in haar handen had gehad’.

‘Volgens mijn broer is het een Utrechtse uitdrukking, mijn tante heeft een snor’, probeert Carla weer.

‘Ik ken wel de uitdrukking “mijn oom heeft geen snor”, zeg ik.

‘Echt?’, vraagt Carla. Aan de andere kant van mijn tafeltje zitten al twee vrienden te grinneken.

‘Nee, natuurlijk niet. In Turkije of Iran is dat wellicht een uitdrukking. Daar hebben alle mannen een snor, maar hier toch niet’.

‘Tssj, je neemt me in de maling. Het zal niet waar zijn’.

‘Nou Carla, ik vind je uitdrukking wel interessant en zal later eens kijken of ik de betekenis kan achterhalen’ zeg ik terwijl Carla weer naar haar drankje terugloopt.

Als mijn tante een snor had

“Als mijn tante een snor heeft is het mijn oom” is inderdaad een dooddoener of ander stijlfiguur. Inez van Eijk noteerde het in haar verzameling ‘Als mijn tante een snor had …’, een boekje met 8000 gelijkhebbers, afhouders, dijenkletsers en andere uitdrukking uit de Nederlandse taal.

Ik kom het ook tegen in een boekje van Nicoline van der Sijs. Het heet ‘Moedertaal. Verwantschapswoorden aan de wieg van Nederlandse uitdrukkingen’, dat ook onderdeel is van het Jaarboek 2011 van het Centraal Bureau voor Genealogie.

Zij geeft naast de al genoemde uitdrukking met de snor nog enkele andere waarin tante de hoofdrol speelt, zoals “als mijn tante wieltjes had, was ze een kruiwagen”.

Mijn tante heeft een snor

Mijn tante heeft een snor blijkt de titel van een kinderliedje. Het is geschreven door Theo Olthuis en op muziek gezet door Harry Bannink. Het is de titel van het liedjesboek dat door Herman van Veen is uitgegeven bij zijn uitgeverij Harlekijn.