Ik was op zoek naar een tekst dat ik enkele jaren geleden schreef. Daarbij stuitte ik op een kort tekstje dat ik schreef voor een bouwer van chalets. sommige teksten zijn ook na lange tijd, of juist dan, leuk. Hieronder een deel van de tekst, dat gaat over de historie van chalets.

Historie

Chaletbouw is tegenwoordig een breed begrip. Daarom is het wel aardig iets meer over de geschiedenis van chalets te vertellen en hoe het chalet geleidelijk veranderde.

Calittum

Een chalet (châlet) is oorspronkelijk de benaming van een houten woning of boerderij, zoals die in de Alpenlanden wordt gebouwd. Er zijn mensen die naast Zwitserland ook Oostenrijk en Scandinavische landen als uitgangspunt zien. Maar dat is onjuist.

Het woord chalet komt van het Arpitaanse woord ‘calittum’, dat schuilplaats betekent en waarmee ooit een herdershut werd aangeduid. Deze Middeleeuws-Latijnse taal Arpitaan (ook wel: Francoprovencaals) werd gesproken in een deel van het Alpengebied van Zwitserland, de Franse Savoie en een stukje Noord Italië.

Herders

Herders in de Alpen gebruikten chalets voor hun seizoensgebonden bedrijven. In de zomermaanden brachten zij hun melkvee naar de hoger gelegen weilanden. De herders woonden dan in een chalet om boter en kaas te maken en de geproduceerde melk te bewaren.

In de winter brachten ze het vee naar de dalen en gebruikten de producten om de Alpenwinter door te komen. In de winter waren de chalets afgesloten. Het waren toen nog hutjes zonder ramen, vooral bedoeld om waardevolle voorwerpen en producten op te bergen. De hutten werden ook wel Mazots genoemd.

Grotere chalets

Later werden de chalets groter, waardoor er één of meerdere gezinnen in konden wonen. Ook deze lagen in het Alpenweidegebied en werden nog steeds voornamelijk in de zomer gebruikt. Belangrijk kenmerk vanaf die tijd al, zijn het betrekkelijk vlakke zadeldak met overhangende dakranden en de balkons of galerijen.

De originele chalets in de Alpen zijn om ze te isoleren meestal van zwaar hout gebouwd, waarbij de houten wanden rusten op een natuurstenen muurtje. Ook zijn er doorgaans zware luiken voor de vensters, wat in vroeger tijd nodig was gezien de seizoensgebonden bewoning.

Buitenlanders

De eerste toeristen in Europa waren voornamelijk rijkere mensen. Vanwege de gunstige, hoge ligging hadden velen Zwitserland als bestemming. Bij terugkomst in eigen land romantiseerden zij het chalet. Geleidelijk werden kenmerken ervan overgenomen in de zogenoemde Chaletstijlen. Met name aan het eind vande 19e eeuw was dit imiteren populair.

In de bouw van villa’s, boerderijen en openbare gebouwen werden dan karakteristieken van het chalet verwerkt. Geleidelijk ging het variëren echter zo ver, dat niet of nauwelijks nog iets van het oorspronkelijke chalet was terug te vinden.

Woorden en omschrijvingen

De traditionele chaletbouw kennen we nu enkel nog als houten skeletbouw. Daarin zijn nog enigszins de oorspronkelijke chalets te herkennen die herders gebruikten. Chalets zijn ook een beetje synoniem geworden aan schuilhuisje voor skiërs.

Chaletbouw is inmiddels een heel breed begrip geworden en allerlei landen hebben er hun eigen uitvoering en benaming aan gegeven. Het is al lang niet meer de eenvoudige schuilplaats. Het kan een uiterst luxe verblijf zijn of woning. Daarbij kan de bouwer elke gewenste techniek inzetten, maar het uitgangspunt van chalets is altijd hout.