Kort voor WO II kondigde Hitler de nieuwe auto letterlijk aan als Volkswagen. Een wagen voor het volk, zoals min of meer ook Den Uyl later zou roepen ‘iedereen een auto’.

Eerste prototype (1935) ontworpen door Friedrich Porsche (staand)

Meer dan 300.000 Duitsers investeerden samen 25 miljoen om de droom van Hitler uit te laten komen.

Er waren slechts 210 Volkswagens gebouwd toen Hitler beval de fabriek om te bouwen voor oorlogsdoeleinden.

Volkswagen, het succes van 1955

Na de oorlog werd de sterk verbeterde Kever de snelst verkopende auto in Europa.

In 1955 zei Heinz Nordhoff, ’een paar jaar geleden vertelden Britse en Franse automakers ons dat we geen enkele kans maakten. Nu maken Morris in Engeland en Renault in Frankrijk ongeveer 400 auto’s per dag. Wij maken er ruim 800’.

Naoorlogse ruïne

Zes jaar daarvoor was de Volkswagen fabriek nog een ruïne. Het terrein in Wolfsburg was hevig onder vuur genomen door geallieerde bommenwerpers.

Autoriteiten in de Engelse zone boden de restanten gratis aan wie het maar wilde hebben. Zelfs de russen waren niet geïnteresseerd. Terwijl hun zone op korte afstand lag. Uiteindelijk waren zesduizend medewerkers dag en nacht bezig de rommel op te ruimen.

Heinz Nordhoff

Heinrich (Heinz) Nordhoff in 1966 voor zijn uim 20.000 medewerkers.

Nordhoff had gewerkt bij Adam Opel A.G., een Duitse dochteronderneming van General Motors. In de oorlog gaf hij leiding aan de vrachtwagenfabriek, de grootste in Europa. Na de oorlog mocht hij daarom geen leidende positie meer hebben.

Hij werd veroordeeld tot handarbeid in de Amerikaanse zone. De Engelsen drongen er op aan dat hij de reorganisatie van Volkswagen op zich naam. Tegenstribbelend gaf hij toe.

Reorganisatie

Nordhoff, een bankierszoon uit Berlijn, ging overnachten in een van de lege kantoren om een plan uit te werken. Uiteindelijk verkondigde hij zijn medewerkers een taai beleid.

Het produceren van een auto moest worden teruggebracht van 400 manuren naar 100. Tegelijkertijd zorgde hij voor nieuwe woningen en voldoende voedsel voor zijn medewerkers.

Nieuw ontwerp

Volkswagen was op dat moment een auto van grimmige soberheid. De motor was zwak in vermogen en het had een levensverwachting van hooguit 15.000 kilometer.

Nordhoff liet daarom specialisten van Porsche komen om elk onderdeel opnieuw te ontwerpen. De nieuwe Volkswagen was stiller en krachtiger, het had hydraulische remmen en schokbrekers. Al snel werden ze met luxe afwerking geïntroduceerd.

Productietruc

Er was nog steeds een kopersmarkt. Nordhoff zette een psychologisch spel in werking gebouwd op de vraag van de consument. Een gekochte auto werd daarbij direct afgeleverd.

Maar er waren altijd grote voorraden materiaal in de fabriek. Dat zorgde voor een constante druk naar de arbeiders om snel te produceren. En dat deden ze. In 1949 was de productie verdubbeld ten opzichte van het jaar daarvoor. En het jaar erop verdubbelde de bouw wederom.

Importbeperkingen

Het succes van Volkswagen, ook in het buitenland steeg de vraag, zorgde voor maatregelen. Omliggende landen kwamen met importbeperkingen.

Nordhoff reageerde daarop met de bouw van fabrieken in België, Ierland, Zuid-Afrika, Brazilië, Australië en Nieuw Zeeland. In Wolfsburg was inmiddels een derde productielijn gestart, gericht op ruim 1000 auto’s per dag.

Eigendomsrechten

Naast de productie had Nordhoff andere problemen. Die gingen over het eigendom van het bedrijf. Volkswagen stond onder toezicht van de Duitse regering.

Sommige investeerders van voor de oorlog claimden eigendom of op zijn minst hun geld terug. Nordhoff vond echter dat mensen die investeerden in het Derde Rijk, er niet van zouden mogen profiteren.

Winstdeling

Nordhoff bedacht een nieuw managementsysteem, waarbij de relatie tussen leiding en arbeiders nauwer was. Medewerkers konden bovendien door het winstdelingsplan, meedelen in de opbrengsten.

Ook het door Noorhoff bedachte productiesysteem, gebouwd op zijn lessen bij Opel, begon vruchten af te werpen. In 1955 hadden hij en zijn 20.000 medewerkers ruim 1.000.000 auto’s geproduceerd.

De levenstandaard in Duitsland was echter nog laag. Slechts 412 medewerkers hadden genoeg geld zelf een Volkswagen aan te schaffen.

Zestig jaar later

In 2015 heeft Volkswagen twee modellen in de top-5 staan, van meest verkochte auto’s ooit: de Kever en de Golf. Naast het merk Volkswagen is het producent en eigenaar van de merken personenauto’s Audi, Seat, Škoda, Lamborghini, Porsche, Bentley, Bugatti en Ducati. Ze maken ook de bekende bestelwagen, de zogenaamde lichte bedrijfwagens, en zware vrachtwagens als eigenaar van de merken Scania en MAN.

En toen kwam onlangs naar buiten dat de grootste autofabrikant ter wereld het niet kon laten te sjoemelen met software om geëiste milieueisen te halen. Het verhaal van Volkswagen, het wordt vervolgd en krijgt wellicht een wending.