Ik vond een oude koptelefoon van mijn vader. Een merkloos apparaat, maar met gewatteerde, heerlijk stevige oorschelpen en volumeregeling aan beide kanten. Mijn ultieme test voor luidsprekers en koptelefoons is het nummer As Above, So Below van de CD Nightingales and Bombers uit 1975 van Manfred Mann’s Earth Band.

Het heeft hele hoge tonen en lage bassen. Een geluidstechnicus zal wellicht de voorkeur geven aan de audiotest van Denon. Maar As Above, So Below vind ik ook nog eens een lekkere song. Die ik graag een beetje te hard zet (goede luidsprekers kunnen dat hebben).

Nightingales and Bombers

Aan het eind van As Above, So Below is een fragment gemonteerd waaraan het album Nightingales and Bombers zijn naam ontleend, zingende nachtegalen waar vliegtuiggeluid doorheen komt. Het is een authentiek BBC fragment dat op 19 mei 1942 is opgenomen.

De opname

Een BBC geluidstechnicus nam in een tuin in Surrey de vogelzang van de nachtegaal op. Plotseling vlogen er 197 bommenwerpers over, van het type Vickers Wellington en Avro Lancaster, van de Royal Air Force (RAF). Ze waren op weg naar Duitsland voor een bombardement op Mannheim. Er zouden er 11 minder terugkomen.

Een medewerker van de BBC in London stopte direct de uitzending. Hij besefte dat de live-uitzending met de vliegtuigen de Duitsers kon waarschuwen. Maar het vanuit Surrey doorgezonden geluid werd wel opgenomen.

Aanleiding

Twintig jaar eerder speelde Beatrice Harrison, een beroemde celliste in de jaren twintig van de vorige eeuw, een duet met de nachtegalen in haar tuin in Oxted (Surrey).

Gefascineerd door het betoverende samenspel haalde ze Lord John Reith, de toenmalige directeur van de BBC, over het concert op de radio uit te zenden.

De directeur was terughoudend, in 1923 hadden ze nog geen live buitenuitzendingen gedaan. Het was volgens hem kostbaar en in dit geval, met de vogels, ook onvoorspelbaar.

Harrison was echter vasthoudend en Lord Reith gaf zich gewonnen. Plannen werden gemaakt voor een, in die tijd, grote uitdaging. De allereerste buitenuitzending die live zou worden doorgegeven vereiste veel creativiteit en een groot budget.

Eerste uitzending

Er werden testen gedaan. De volgende avond onderbrak de BBC de geplande programmering om live over te gaan naar de achtertuin van Harrison. De uitzending begon, maar er waren geen nachtegalen.

Harrison speelde een concert van Elgar, eentje van Dvorak en het Ierste volkslied Londonderry Air. Eindelijk vijftien minuten voor het einde van de ingelaste uitzending begonnen de nightingales te zingen.

Het werd de allereerste live-uitzending van dieren in hun natuurlijke omgeving én de uitzending bleek enthousiast beluisterd. De BBC ontving ruim 50.000 brieven van enthousiaste luisteraars en de Birdsong, Harrison met haar nachtegalen, werd een internationaal succes.

Vanaf die dag zou de Birdsong elk worden uitgezonden. Lord Reith zei in een interview in de Radio Times, ‘de Birdsong heeft wat los gemaakt in het land. Het brengt een golf van emotionaliteit en de glamour van romantiek in vele levens’.

Luisterbestanden:

• Het nummer ‘As Above, So Below’ van Manfred Mann’s Earth Band in mp3-formaat. Koop de CD Nightingales and Bombers bij Bol.com, Amazon, iTunes of in jouw favoriete platenzaak.
• De originele BBC-opname van 19 mei 1942 ‘Nightingales and bombers’. De vliegtuigen hoor je na 2 minuten aankomen.
• Beatrice Harrison speelt, met de nachtegalen, Chant Hindu van Rimsky Korsakov. Het nummer is opgenomen op 3 mei 1927 in haar tuin in Oxted
• Opname van één zingende nachtegaal op Youtube