Gisteren vroeg iemand me hoe ik over de Pietendiscussie denk. Ik zei dat ik er niets van vind. Dat is niet helemaal waar. Van mij mag het gehandhaafd blijven. Ook al omdat ik vind dat wij Nederlanders veel te veel ons hoofd naar minderheden laten hangen. Daarmee zijn we al meer tradities kwijtgeraakt en een deel van onze nationale identiteit is ermee verloren gegaan.

Zie ginds komt de stoomboot

Leuker is het te kijken naar de sinterklaasliedjes. Toch? Een naam komt dat direct naar voren, die van de Amsterdamse arts Jan Pieter Heije. Hij schreef de twee nog steeds bekende sinterklaasliedjes, Zie ginds komt de stoomboot en Zie de maan schijnt door de bomen.

Hij schreef ook andere bekende kinderliedjes, zoals Zeven kikkertjes, Zilvervloot en Onze manieren. De Zilvervloot behoort tot de zeemansliederen. Daarvan schreef Heije er ook een groot aantal. Vaak samen met een andere auteur.

De tekst

Zie ginds komt de stoomboot
uit Spanje weer aan.
Hij brengt ons Sint Nicolaas,
ik zie hem al staan.
Hoe huppelt zijn paardje
het dek op en neer,
hoe waaien de wimpels
al heen en al weer.

Zijn knecht staat te lachen
en roept ons reeds toe:
Wie zoet is, krijgt lekkers,
wie stout is de roe.
Maar, jongens, wat zie ik?
Een pop van speculaas.
Die heb ik gekregen
Van Sint Nicolaas.

Psycho-analyse

In de eerste uitgave van het literaire tijdschrift Merlijn ontleedt de literatuurcriticus Kees Fens het sinterklaaslied Zie de maan schijnt door de bomen. Hij wil ermee aantonen dat Heije, die het lied schreef op middelbare leeftijd, in een verlate adolescentie-crisis zat.

Volgens hem gaat het lied over een gevreesd vaderimago, de heiligverklaring van de vader en een poging deze te bezweren. De eerste twee woorden (Zie ginds) duiden volgens hem op paniek. En dan verschijnt de vader op een stoomboot.

In zijn boek ‘Der Dampfer als Symbol der verspäteten Pubertätskrise’ van Heinrich Kluge wordt het volgens Fens duidelijk gemaakt, evenals de ‘waaiende wimpels’. Dat de vader uit Spanje komt verwijst naar Philip II en Alva. Het is, alweer volgens Fens, duidelijk dat Jan Pieter Heije aan een door genen overgedragen (erfelijke) neurose leidt. (‘de geheide vader‘ van Kees Fens, pdf)

De Pietendiscussie

Het op zo’n manier analyseren van een onschuldig sinterklaasliedje, brengt me wel weer terug bij de pietendiscussie. Zwarte Piet is voor kinderen toch vooral een vrolijk hulpje is, waarbij zijn zwartheid wordt geassocieerd met roet van de schoorsteen. Enkele zeurpieten, die waarschijnlijk bij meer dingen negatief in het leven staan, hebben er allerlei dingen bijgehaald. Met andere woorden Zwarte Piet kapot geanalyseerd, voorbij de onschuld tot er een slaaf overbleef.