Maarten Soolmans, wie was dat? Dat vraag ik me al een tijdje af. De namen van Maarten Soolmans en Oopjen Coppit zijn weer regelmatig te lezen in de krant. Maar niet meer zo prominent, als toen het Rijksmuseum nog bezig was de twee Rembrandts te kopen. Het zijn nu kleine berichtjes over de afwikkeling van de koop, waarin de truc van Wim Pijbes wordt bevestigd.

Onderzoek

In geen enkel bericht over de aankoop van het schilderij las ik meer, dan uitgekauwde summiere informatie die continue werd herhaald. Er wordt weinig over hem verteld, ook niet over zijn vrouw Oopjen Coppit. Dus ging ik zelf op zoek. Er zijn enkele basisgegevens beschikbaar, maar voor aanvullende gegevens moet ik dieper zoeken.

Het lastige daarbij is dat er drie Maartens waren in de familie Soolmans en dat zowel de voor- als achternaam op verschillende manieren worden gespeld in de diverse archieven. De drie Maartens leefden bovendien allemaal in ongeveer dezelfde periode en de data omtrent gebeurtenissen in hun leven worden nogal eens verward.

De drie Maartens begint met Maarten (1), de broer van Jan Soolmans (1560-1626). Deze Jan is de vader van de Maarten Soolmans (2) op het schilderij van Rembrandt. Maarten (1) had een zoon Isaak. Deze kreeg een zoon die ook Maarten (3) werd genoemd en die twee jaar jonger was dan Maarten (2).

Maarten Soolmans

Maarten Soolmans werd geboren in Amsterdam op 12 maart 1613. Zes dagen later is hij gedoopt in de Nieuwe Kerk in zijn geboorteplaats. Er wordt in diverse artikelen gemeld dat hij op 14 augustus 1641 is overleden in Naarden, maar dat is de datum van zijn begrafenis in de Nieuwe Kerk. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat de begrafenis op de dag van zijn overlijden plaatsvond.

Bij zijn overlijden zien we ook de verschillende achternamen. Maarten wordt namelijk bijgezet in het familiegraf als Marten Sollemans. Andere achternamen van dezelfde Maarten, die als familienaam voorkomen in documenten uit die tijd, en die over dezelfde Maarten Soolmans gaan, zijn Soolemans en Solmans.

Maerten Soolmans

Als ik het toch over namen heb. Maarten Soolmans komt voor als Maerten, Marten, Martin en Martinus. Deze laatste bijvoorbeeld bij zijn inschrijving als student in Leiden. Oopjen Coppit, zijn vrouw in het dubbelportret van Rembrandt, wordt in documenten vermeld als Oopje en Sopkie en onder haar waarschijnlijk juiste naam Opina, dat is afgeleid van Obrecht. Haar achternaam komt zowel voor als Coppit als Copit.

De vader van Maarten staat als Jan in de boeken, maar ook als Johan en Hans. En zijn moeder wordt voornamelijk Willemke Zael genoemd. Maar bij de verkoop van haar huis in Naarden wordt ze, met als getuige haar zoon Maarten, als Wilhelmina Sael genoteerd.

Trouwen

In meerdere artikelen staat dat ze in ondertrouw gingen op 9 juni 1633 in Leiden. Die ondertrouw vond echter plaats op 8 juni. Als aantekening staat in de officiële gemeentelijke stukken ‘bruid is niet gecomp. Attestatie geleverd’.

De afkorting gecomp. kan zowel betekenen gecompagneerd (vergezeld door getuige), als gecompareerd (aanwezig, verschenen). In Leiden was het verplicht voor minderjarigen een getuige mee te nemen. Dat was in dit geval niet nodig, Opjen was meerderjarig.

Het kan zijn dat ze niet aanwezig was. Maarten woonde in Leiden en zijzelf in Amsterdam. Vandaar ‘Attestatie geleverd’. Een attestatie kan een verklaring zijn dat ze mag trouwen, in dit geval uitgegeven door de gemeente Amsterdam. Het kan ook een goedkeuring zijn van de kerk; in gereformeerde kerken wordt nog steeds een attestatie afgegeven als iemand trouwt met een persoon van een ander geloof.

Rembrandt

Het zou de titel meer recht doen als ik hier zou uitweiden over allerlei onderwerpen rondom Maarten Soolmans, zoals het werk bij zijn vader, zijn vroege dood, zijn moeder en dergelijke. Maar interessanter is de vraag hoe Maarten en zijn vrouw in contact kwamen met Rembrandt.

Daarover doen verschillende verhalen de ronde. Maar ik las er nog geen enkele die klopte. Het was Hendrick van Uylenburgh, de oom van Saskia, de vrouw van Rembrandt, die hen introduceerde. Hendrick en Maarten kenden elkaar via de vader van Oopjen.

Haar vader, Hendrick Coppit (1577-1635), was een van de rijkste mensen van de Gouden Eeuw. In de Quote 500 van die tijd stond hij op plaats 230. Hij kocht regelmatig kunst bij kunsthandelaar Hendrick van Uylenburgh. Dankzij Rembrandt floreerde de kunsthandel van Hendrick.

Door de beide Hendricken in het leven van Maarten en Oopjen is het ook niet vreemd dat zij hun eerste kind in 1934, hetzelfde jaar dat de beide schilderijen gereedkwamen, Hendrick noemden.

Officiële documenten

Van de meeste hierboven genoemde gebeurtenissen, heb ik kopieën van de officiële documenten (bijv. de ondertrouw) of de officiële bronnen (bijv. gemeente Naarden over de verkoop van het huis).