‘ De crisis is voorbij ’, zegt Ton, een vriend die is gestopt met zijn gangbare werk en nu zijn dagen vult met daghandel en vastgoedverhuur. Ik zit aan de koffie met twee vrienden. Erik, de andere vriend, houdt zijn mond. De crisis is voorbij, galmt het nog even door mijn hoofd.

‘Ik ben het niet met je eens’, zeg ik tenslotte. Niet per se omdat ik voor mezelf al weet hoe ik zal reageren. Maar dit is duidelijk en veilig. Het kan nog alle kanten op, zelfs dat ik het er in sommige opzichten wel mee eens ben.

Ton kijkt me aan. ‘De economie trekt aan, er is een groei van 0,5%. Ok, het is niet veel, maar toch’. Ik kijk naar Erik. Die kijkt quasi ongeïnteresseerd om zich heen. Hij wil het onderwerp uit de weg te gaan. Dat wil ik eigenlijk ook, bedenk ik me. Met Ton kom je immers al snel in discussies die tot niets leiden.

Daarnaast vind ik het meeste wat gezegd wordt over de crisis gezeur. Er wordt inderdaad geschreven dat de crisis voorbij is. Maar dat is volgens mij een fabeltje. Een typisch voorbeeld van ‘how to lie with statistics’.

De crisis

Om te kunnen zeggen dat de crisis voorbij is, zijn twee dingen noodzakelijk. Eerst moet je vaststellen wat de crisis inhoudt of op zijn minst waar het door is veroorzaakt. Daarna kun je vaststellen of de situatie is veranderd, opgeheven of verbeterd. Dat laatste kun je doen vanuit de vastgestelde definitie van de crisis of vanuit de oorzaak.

Het voert te ver om hier antwoord te geven. Sommigen noemen het een bankencrisis, anderen spreken van een mentaliteitscrisis. Zo zijn er nog wel meer invalshoeken te bedenken. Het meest waarschijnlijk is, dat het een mix van zaken is die zijn veroorzaakt door het vastlopen van het systeem.

Economie

Maar roepen dat de crisis voorbij is, omdat de economie groeit (ook al is het minimaal) is liegen met statistieken. Ten eerste is het zo dat als je 100 euro verlies maakt en daarna 20 euro verdient, je nog steeds 80 euro verlies hebt. Wie niet naar het gehele plaatje kijkt kan zich verkneukelen om de verdiende 20 euro, maar realistisch is het niet.

Bij elk bericht is het goed te kijken naar de bewoordingen en de gekleurde wereld daarachter. Dat geldt zowel voor berichten van links en rechts als uit populistische hoeken. Denk bij elke vergelijking met voorgaande jaren aan de 100 euro van hierboven.

Kosten

Eenzelfde vertekend beeld ontstaat door het snijden in kosten. Wanneer een bedrijf, ingegeven door crisis of anderszins, het personeelsbestand verkleind, gebouwen verkoopt, minder auto’s laat rijden en dergelijke is het in het algemeen logisch dat een jaar daarna verbetering te zien is.

Zelfs wanneer de omzet lager is, kan het bedrijf, doordat ze minder kosten heeft en wellicht afschrijvingen heeft gedaan, op papier winst hebben gemaakt. Het zegt nog niets over een continue verbetering.

Macro economisch

Bovendien is het jubelgeluid ‘de crisis is voorbij’ voornamelijk gebaseerd op macro-economische gegevens. Hoe groot dat ook is vergeleken met de individuele bedrijven, ook daar geldt het 100 euro voorbeeld.

Dat bij macro-economie de export van multinationals vaak een rol speelt, maakt hun verbetering fragiel. Landen waar ze nu goede zaken doen, kunnen morgen verzaken. Over de BRICS landen bijvoorbeeld, tot voor kort de verwachte overwinnaars voor de toekomst, hoor je al bijna niemand meer.

Landen hebben te maken met ruziënde eigen bevolking of ze ruziën met elkaar. Er hoeft bij wijze van spreken maar een straaljager te worden neergehaald, zoals een paar weken terug gebeurde, en de boycots en andere economische malheur ligt om de hoek.

De crisis is voorbij

De crisis is voorbij, daar ben ik het dus niet mee eens. Dat we op de goede weg zijn is nog slechts een gevoel, afgaande op de positieve en negatieve berichten uit de samenleving. Als optimist denk ik aan een Bijbelvaste tante. Volgens haar moeten we altijd door het kwaad om bij het goede te komen. De vraag is dan of dat kwaad al is geweest, we er midden in zitten of dat het nog moet komen.

Zie ook het gedicht in het bericht “de crisis is voorbij” uit 2013. Een oproep positief te zijn.