Stadhuisbrug circa 1920, lees ik bij januari op de kalender Utrecht Toen en Nu 2016. Ik denk terug aan de gesprekken die ik de afgelopen tien jaar met Geert Visser over de kalender heb gehad. Een discussiepunt was altijd de circa. Geert schreef altijd circa 1952 of circa 1964. Terwijl ik zou schrijven circa 1950 of circa 1965 of rond 1965. Pas als het exacte jaartal bekend is schrijf je bijvoorbeeld 1952.

Stadhuisbrug circa 1920

Bij de meest recente kalender Utrecht Toen en Nu zie ik dat circa is gebruikt zoals het volgens mij hoort. Het bijschrift en de foto van januari geven na tien jaar echter een nieuw discussiepunt. De foto doet me denken aan de twee historici die ooit voor mij werkte aan het Polyvisie-archief.

Als we een foto’s uit het archief hadden gescand, moesten ze worden geannoteerd (beschrijven van de foto om deze later terug te kunnen vinden). Met boeken en internet kostte mij dat gemiddeld en half uur per foto. De historici deden het echter aanmerkelijk sneller. Na korte tijd en hevig onder de indruk, besloot ik zelf niet meer te annoteren.

Ik pak de kalender er nog eens bij. Stadhuisbrug circa 1920 lees ik nogmaals het bijschrift. Op de foto staat de Domtoren in de steigers. Op het raam van de winkel, is dat V&D, lees ik dat er een lingerieweek wordt aangekondigd. De auto’s moeten ook iets vertellen, weet ik nog van de historici. Zij gebruikten kentekennummers bijvoorbeeld om een jaartal te ontdekken.

Ik ga op zoek.

Verbouwing Domtoren

In 1901 begon een omvangrijke verbouwing van de Domtoren. Eerst kijk ik bij google afbeeldingen of ik een foto tegenkom waarbij de Domtoren in de steigers staat zoals op de kalenderfoto. Ik zie er meerdere waarbij het bovenste en tweede deel in de steigers staan. Een foto waarbij het derde deel, de Egmondkapel en de Michaëlskapel, in de steigers staat zoals op de foto kom ik niet tegen.

In rapporten lees ik echter dat de kapellen na 1924 zijn verbouwd. Dat betekent dat de foto in ieder geval niet in 1920 is genomen, maar circa 1925.

V&D en de Lingerieweek

Was er al een V&D rond die tijd in het gebouw aan de Stadhuisbrug? En is er iets terug te vinden over de lingerieweek. Het blijkt dat V&D zich in 1897 in het pand vestigde dat om de hoek, in de Choorstraat lag (niet zichtbaar op de foto). Het was een stoffenzaak die toen nog niet Vroom & Dreesman heette, maar Magazijn De Zon. De directeur was Reinhard Dreesmann, toen nog met dubbele n.

De stoffenzaak breidde haar assortiment gestaag uit. Het pand was snel te klein. Rond 1920 kocht Reinhard de panden op de Oudegracht en begon een verbouwing om de gebouwen samen te voegen. In 1924 was de verbouwing gereed en zag het er voor het eerst uit als op de kalenderfoto.

Dat er ‘lingerieweek’ op de ramen staat levert weinig informatie op over het jaartal. Bij het zoeken in oude kranten archieven blijkt dat er jarenlang, in ieder geval van 1920 tot 1940, in de tweede week van februari een lingerieweek was georganiseerd.

Historicus

Ik ben geen historicus besluit ik tenslotte. Na nog wat in rapporten over de verbouwing te hebben gebladerd schat ik dat de kalenderfoto is gemaakt tussen 1924 en 1927. Nog één keer ga ik kijken bij Google Afbeeldingen.

Na wat variaties met zoektermen heb ik ineens een treffer. In 1927 maakte Silva van Blitz een foto van de Domtoren, waarbij het derde deel in de steigers staat. De foto is in bezit van het Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

De familie van Blitz

De Domtoren in de steigers (1927). Foto: Silva van Blitz

Emanuël Aron van Blitz was fotograaf in Utrecht. Hij werd op 24 december 1824 geboren in Groningen. Hij werkte voornamelijk met een daguerreotype camera. Van Blitz was een rondtrekkende fotograaf, maar vestigde zich in 1856 in Utrecht waar hij op 17 juni 1902 overleed.

Vanaf 1880 verschijnen er advertenties waarin hij zich aanbiedt als ‘Blitz & Zoon’. Voor zover bekend had hij echter alleen een dochter die in zijn beroepssporen liep, de fotografe Silva van Blitz. Zij was Utrechtse, geboren op 19 juli 1868 en overleden op 26 december 1933 aan de Nieuwegracht 1.

Hoewel de foto van Van Blitz vanaf een andere locatie is gemaakt, zou het kunnen dat zij ook de foto maakte die op de kalender is gebruikt.

Meer informatie:

• Spreekbeurt over de Domtoren door Sanne de Roy (pdf)
• De restauratie van de Domtoren, waarbij verschillende inzichten werden verenigd. Artikel van Menno Wiegman
• De restauratie van het Domplein, 1875-1932 – masterscriptie van Menno Wiegman
• Arjan den Boer over de stadhuisbrug en Vroom & Dreesman op DUIC