Vorige week zag ik bij een van mijn beste vrienden schilderijen van de Plasmolense school. De overgrootvader van de vriend was boswachter in de omgeving van het dorp Plasmolen, in het natuurgebied Sint-Jansberg. Na het overlijden van de moeder van de vriend en zijn verhuizing naar een grotere woning, werden de schilderijen tevoorschijn gehaald. Ze hadden jarenlang op zolder gestaan of bij zijn ouders in huis gehangen.

Wat me trof in de schilderijen was de kleurrijkheid. Belangstellend vroeg ik naar de achtergrond van de schilderijen. Het bleken allemaal schilderijen van de Plasmolense school. Van de schilders in Bergen had ik weleens gehoord. Foto’s van schilderijen van de Larense school vond ik ooit in het Polyvisie-archief. Maar de Plasmolense school kende ik niet.

Kleurrijke schilderijen

Ik maakte met mijn telefoon enkele foto’s van de schilderijen. Door de vele ramen in het nieuwe huis was dat niet eenvoudig. Vanuit welke hoek ik een schilderij ook bezag, altijd was er lichtreflectie.

De kleurrijkheid die me zo aansprak was nauwelijks vast te leggen. In de donkere partijen zag je allerlei kleurnuances die, zo besprak ik met de vriend, nog groter en helder zouden worden na het schoonmaken van de schilderijen.

Aan reflectie was niet te ontkomen. Alle in dit bericht getoonde afbeeldingen komen uit de collectie van de vriend.

De Plasmolense school

Pieter de Regt kwam uit Arnhem; hij was wel regelmatig in de buurt, maar behoorde niet tot de Plasmolense schilders

Eén van de eerste kunstschilders die in Plasmolen neerstreek was Jacques van Mourik, zoon van een notaris in Amsterdam. Hij vertrok op zijn 21^e richting Plasmolen, een omgeving die hij kende van vakanties met zijn ouders.

In zijn kielzog kwamen meer schilders naar Plasmolen en omgeving. Geleidelijk werden het er steeds meer en ging men spreken van de Plasmolense school.

Geen school

Een echte school zoals de Larense is het volgens kenners echter niet. Dat komt omdat de honderden kunstschilders en andere kunstenaars in hun eigen stijl werkten. Hoewel ze vrijwel allen de ongerepte natuur als inspiratiebron hadden.

Kwaliteit

De kwaliteit van de schilderijen doet niet onder voor die van Haagse en Larense schilders. Er waren echter veel Plasmolense schilders en ze gaven niets om bekendheid. Als ze geld nodig hadden verkochten ze werk. Hun werk, hoewel even goed en interessant, is dan ook minder waard dan dat van hun tijdgenoten uit andere schildersdorpen en kunstenaarskolonies.

Anekdotische toevaligheid

De schilderijen kwamen weer een beetje in beeld in de familie nadat ze van zolder waren gekomen. Dat bracht ook de verhalen weer op gang. Zoals die van de broer van de vriend.

Hij ging op vakantie. In het vliegtuig terug zat hij naast een man. Ze raakten aan de praat en al snel kwam het onderwerp op de Plasmolense school.

De man bleek een enthousiast verzamelaar en hij was het dan ook die het onderwerp aansneed. De broer leerde op de terugreis veel over de Plasmolense school, maar hield zichzelf op de vlakte. Want het verhaal over zijn grootvader was leuk, over de schilderijen die hij ooit bij zijn ouders had zien hangen kon hij (nog) weinig zeggen.

Rijk landschap

Volgens de stichting Jacques van Mourik hebben er meer dan tweehonderd kunstenaars, voornamelijk schilders, gewoond en gewerkt rond Plasmolen. Overigens wonen er nog steeds schilders.

Niet voor niets. De bekende illustrator Jac. P. Thijsse zei ooit, ‘De Jansberg bij Mook, met zijn botanische omgeving, is een der rijkste landschappen van Nederland, misschien zelfs wel het rijkste‘. Hoewel er veel van het ongerepte landschap verloren is gegaan, blijft dat landschap een bron van inspiratie.

Bekende schilders van de Plasmolense school

Er hebben vele schilders voor langere of korte tijd gewoond en/of gewerkt rond Plasmolen. Enkele bekende namen daarbij zijn:

• Jacques van Mourik, (Amsterdam, 12 nov. 1879 – Plasmolen 20 dec. 1971) zie ook stichting Jacques van Mourik
• Leo Niehorster (Amsterdam, 7 nov. 1882 – Wassenaar, 27 april 1957)
• Joop Uittenbogaard (Rotterdam, 8 aug. 1916 – Eindhoven, 4 mei 2010)
• Dirk Ocker (Amsterdam, 9 aug. 1882 – Gennep, 18 dec. 1958), zie ook: ArtIndex
• Peter Karel Job (Amsterdam, 26 nov. 1884 – Mook en Middelaar, 27 nov. 1957)
• Gerard Cox sr. (Arcen, 25 dec. 1864 – Eindhoven, 22 april 1931)
• Gerard Cox jr. (Rotterdam 15 okt. 1902 – Mook 22 sept. 1982)
• Chris Hammes (Andijk, 13 okt. 1872 – Nijmegen, 10 jan. 1965)
• Anton Heijmans (Nijmegen, 26 febr. 1902 – Nijmegen, 14 jan. 1964)
• Henk Cornelder (Groesbeek, 27 juli 1896 – Nijmegen, 10 april 1990)
• Willem Rip (Rotterdam, 21 februari 1856 – Den Haag, 20 febr. 1922)
• Theo Deckers (Den Bosch, 6 april 1893 – Mook, 30 okt. 1939)
• Julius Brouwers (Gulpen, 26 juli 1869 – Vilvoorde, 15 okt. 1955), zie ook: ArtIndex
• Jopie van Kampen (Amsterdam, 17 maart 1911 – Zuid-Afrika,  1988)
• Dorus Arts (Hernen, 25 mei 1901 – Montreal, 8 april 1961)
• Toon Vijftigschild (Nijmegen, 27 mei 1902 – Blaricum 1 juni 1981)
• Jan Koenen (Ottersum, 3 sept. 1928 – Milsbeek, 29 jan. 1992)
• Jules de Roeper (Nijmegen, 8 okt. 1914 – 21 maart 1996)

Zie ook: Plasmolense schilderkolonie, Gallerie Simonis & Buunk (alfabetische lijst met honderden kunstschilders en voorbeelden van hun werk)