- René van Maarsseveen - https://renevanmaarsseveen.nl -

Geheim bewaren? niet aan denken.

Geheim bewaren

Moet een vriend iets als een geheim bewaren, vertel dan niet dat het een geheim is. Zo luidde ongeveer de strekking van een citaat dat ik afgelopen week las op een blaadje van een scheurkalender. Toen ik er een paar dagen aan terugdacht, had de eigenaar van de scheurkalender het blaadje al weggegooid.

Geheim bewaren

Ik dacht me te herinneren dat het een citaat van Oscar Wilde was. Tenminste dat zijn naam eronder stond, want bij de authenticiteit van citaatgevers zet ik inmiddels grote vraagtekens. Op internet kwam ik honderden citaten tegen over een geheim bewaren of waarin het woord geheim voorkwam.

Eén generaliserend citaat kwam in de buurt van het gezochte citaat: een vrouw kan zonder twijfel een geheim bewaren, als haar maar niet wordt verteld dat het een geheim is.

Een citaat dat erbij in de buurt komt en even generaliserend is: aan een vrouw een geheim vertellen, is het meegeven met de wind.

Roze olifant

Waarom vind ik het citaat op de scheurkalender leuk? Omdat het me doet denken aan de roze olifant of de witte beer. Wanneer je tegen iemand zegt, ‘je moet even niet aan een roze olifant denken’, dan denkt hij er juist wel aan. De roze olifant is zijn bewustzijn in gelopen.

In mijn bericht over Fred Flintstone en Ivo Opstelten schreef ik al over Daniel Wegner. Hij ontdekte in 1987 dat je gedachten niet kunt verdringen of onderdrukken. Het zou zelfs averechts werken, zoals we vaak zien bij een geheim bewaren.

Hersenen

Dat komt door een proces in de hersenen waarin we op zoek gaan naar de verboden gedachte, bijvoorbeeld het geheim. Het proces zorgt ervoor dat die gedachte (het geheim dat als een zin in onze hersenen is opgeslagen) juist extra actief wordt, wat de kans dat we eraan moeten denken vergroot.

Het lukt weliswaar enige tijd een gedachte te onderdrukken, te verdringen en het geheim voor ons te houden, maar dat is het er ineens krachtiger dan daarvoor. En het wil eruit.

Het wordt verklaard doordat we juist op datgene dat we willen verdringen, evenals bij een geheim bewaren, aandacht moeten houden om te voorkomen dat we het verklappen.

Onbewuste

Ap Duiksterhuis, hoogleraar psychologie en autoriteit op het gebied van het onbewuste, schrijft over het proces in zijn boek ‘Het slimme onbewuste’. Hij zegt, in de lijn van het gezochte citaat: Een gedachte die niet geheeim is, hoef je niet te onderdrukken, waardoor de kans klein is dat de gedachte zo actief wordt dat je het gevoel hebt dat je het wel móet vertellen.

Hetzelfde proces zou verklaren waarom mensen die willen afvallen, toch aankomen. Wanneer ze zichzelf vertellen dat ze ’s avonds niet in de koelkast moeten komen, gaan ze waarschijnlijk toch vaker in de koelkast naar eten zoeken.