Gisteren las ik over de foto rode lippen achter microfoon van fotografe Jennifer Rondinelli Reilly. Ze is een rechtszaak begonnen tegen Instagram. Deze beelden delende service weigert exemplaren van haar foto rode lippen achter microfoon te verwijderen. Rondinelli Reilly heeft het auteursrecht op de foto die door veel aangeslotenen wordt gebruikt als profielfoto.

Instagram heeft honderden miljoenen gebruikers en regelmatig vragen rechthebbenden materiaal te verwijderen. In veel gevallen neemt Instagram daarop actie, maar helemaal lukt dat vrijwel nooit. Wel verzoekt ze haar gebruikers geen materiaal te plaatsen waarop deze zelf geen auteursrecht hebben.

Rode lippen achter microfoon

Jennifer Rondinelli Reilly is een fotografe uit Wisconsin. Ze fotografeert het liefst muziek, steden en architectuur. De rode lippen achter microfoon is vanzelfsprekend voortgekomen uit een muziekserie. Op haar site zie je prachtige foto’s, onder andere eentje van Carlos Santana. De bewuste foto met de lippen is er echter niet meer op terug te vinden.

DMCA

Voorafgaand aan de rechtszaak stuurde Reilly tientallen zogenaamde DMCA verzoeken tot verwijdering. Deze wet (Digital Millennium Copyright Act) is een uitbreiding van de Amerikaanse auteurswet. Het is ingesteld om de beveiliging van auteursrechten uit te breiden, na de opkomst van digitale technieken.

Op basis van de DMCA kan een rechthebbende een website verzoeken een afbeelding, of andere auteursrechtelijk beschermd werk, te verwijderen. Meestal wordt dat ook snel gedaan, omdat de strafmaat bij digitale verspreiding van auteursrechtelijk beschermd werk hoger is dan bij analoog werk.

Misbruik

Facebook, Google en andere grote bedrijven hebben echter al aangegeven dat er ook veel misbruik wordt gemaakt van deze ‘DMCA Takedown’. Bijvoorbeeld door bedrijven die het auteursrecht niet hebben, maar een concurrent willen dwarszitten.

In het geval van Reilly en Instagram heeft de laatste meerdere exemplaren van de foto rode lippen achter microfoon laten verwijderen. Maar volgens Reilly dus niet genoeg of op andere wijze niet voldoende actie ondernomen.

De rechtszaak

Namens Reilly heeft advocatenkantoor Newman Du Wors LLP een rechtszaak aangespannen tegen Instagram en vijf onbekenden, zogenaamde Doe (John Doe). Dit laatste omdat het ondoenlijk is alle overtreders te berechten, waarvan bovendien de namen niet bekend zijn. De aanklacht is inbreuk op het auteursrecht van Reilly.

Auteursrecht

Uit de aanklacht blijkt dat Reilly het auteursrecht op de foto heeft vastgelegd op 19 november 2013 bij het US Copyright Office. Dat vastleggen is in principe niet nodig want auteursrecht is ook in Amerika sinds 1989 automatisch recht; de maker is automatisch eigenaar en rechthebbende. Veel professionele fotografen leggen hun werk echter vast om problemen, bijvoorbeeld in gevallen zoals hier besproken, te voorkomen of te ondersteunen.

In de aanklacht eist Reilly een gerechtelijk bevel tegen Instagram om exemplaren van de foto te verwijderen en voorkoming van verdere verspreiding. Daarnaast een schadevergoeding van zowel de werkelijke schade als de gederfde winsten die zijn toe te schrijven aan de inbreuk.

Kansen

Ik vind het interessant om te zien hoe dit uiteindelijk afloopt. De voorwaarden van Amerikaanse bedrijven zijn uitgebreid, niet altijd even logisch en soms staan voorwaarden zelfs recht tegenover elkaar. We kennen allemaal de soms in onze ogen kromme voorwaarden van Facebook, Google en Apple, die we bij de kleinste wijzigingen weer moeten accorderen.

Basisvoorwaarden

In de Gebruiksvoorwaarden (Terms of Use) van Instagram staat in punt 7 van de Basisvoorwaarden dat gebruikers zich moeten houden aan alle wetten, regels en voorschriften die van toepassing zijn op het gebruik van de Service en de inhoud… dus inclusief auteursrecht.

In punt 8 worden auteursrechtelijk beschermde werken specifiek genoemd als iets waarvoor de gebruiker zelf verantwoordelijk is bij verzending, publicatie of weergave.

Rechten

Met een akkoord op punt 4 van de paragraaf Rechten verklaart en garandeert de gebruiker van Instagram dat hij de eigenaar is van de inhoud. In punt 1 heeft hij dan al gelezen dat Instagram geen eigenaar is van de Inhoud, maar dat de gebruiker aan Instagram wel een wereldwijde, royaltyvrije licentie geeft op het gebruik van het materiaal.

Tenslotte gaat de gebruiker van Instagram er in punt 8 mee akkoord of verklaart te begrijpen dat Instagram niet verantwoordelijk is voor de inhoud van haar service en/of dat ze de inhoud controleert. Er staat zelfs dat Instagram mede daarom materiaal (inhoud) niet hoeft te wijzigen of verwijderen. En ten overvloede meldt Instagram dat het daarbij niet uitmaakt of jij, de gebruiker, of een ander inbreuk maakt op materiaal.

Eenzijdig

De algemene voorwaarden lijken, zoals vrijwel altijd, een vrij eenzijdig verhaal. Instagram in dit geval, probeert zoveel mogelijk aansprakelijkheden uit te sluiten. Wanneer je honderden miljoenen gebruikers hebt is dat wellicht logisch. Zou slechts een 0,1 promille van de gebruikers een klacht indienen tegen inbreuk op auteursrecht dan heb je het bij honderd miljoen gebruikers al over 10.000 klachten.

Het is in het geval van de inbreuk op de plaatsingen van de foto rode lippen achter microfoon de vraag hoe een rechter alle uitsluitingen beoordeelt. Helemaal nu gebruikers zich als John Does verschuilen achter een fictieve naam, hun gebruikersnaam, en hun ware identiteit mogelijk alleen bekend is bij Instagram.

Uitspraak

De uitspraak heeft vanzelfsprekend ook gevolgen voor Pinterest, Facebook, Tumblr, Google en andere aanbieders van content waarvan het auteursrecht mogelijk van anderen afkomstig is, dan van de uploader (gebruiker van de dienst).

Uitzonderingen

Slimmeriken hebben opgemerkt dat de lippen in de header niet rood zijn maar groen. Ik kan melden dat de achtergrond van de oorspronkelijke foto zwart is, in plaats van de achtergrondkleur van mijn site. Het bewerken van de foto betekent niet dat het auteursrecht is vervallen. Wanneer het origineel erbij wordt gepakt is immers duidelijk dat het een bewerking is.

Er zijn echter wel uitzonderingen op het gebruik van een foto waarop auteursrecht rust. Eén daarvan is bij citaat. Het is toegestaan een deel van andermans werk over te nemen in een beoordeling, bespreking of iets soortgelijks. Het gaat daarbij nadrukkelijk om een deel van het werk. Alleen bij de bespreking van een foto, schilderij of soortgelijk werk mag het gehele werk worden getoond, dat is dan immers onderwerp. Ik beroep me dus op het citaatgebruik.

Tenslotte

Met een programma dat het gehele internet afzoekt naar gebruik van afbeeldingen bekeek ik de resultaten van de foto van Reilly. Het programma vond slecht 21 voorbeelden van sites waarop de foto wordt gebruikt en vaak extreem klein (150 x 150 pixels). Twee daarvan waren op Instagram. Het lijkt erop dat de foto al van meerdere sites is verwijderd.