Het probleem van de Nederlandse vlag is een wiskundig probleem. Het is bedacht door de Nederlandse wiskundige en informaticus Edsger Dijkstra. In het Nederlands kom ik het niet tegen, wel bij Engelse en Franse wiskundigen. Zij noemen het respectievelijk DNF (the Dutch National Flag problem) of Le problème du drapeau hollandais.

Het probleem van de Nederlandse vlag werd door Dijkstra gebruikt als voorbeeld voor het ontwerpen van sorteeralgoritmes. De bedoeling is ballen in één van de kleuren van de Nederlandse vlag zo te sorteren dat ze in een lijn liggen, waarbij alle ballen van dezelfde kleur in hun kleurgroep liggen.

Het probleem van de Nederlandse vlag

Het is niet het probleem dat ik kort voor Koningsdag wil aankaarten. Er zijn minder moeilijke problemen bleek gisteren toen ik bij een vriend langsging. Hij had alvast een wimpel opgehangen in de kleuren rood, wit en blauw. Nadat ik vroeg of hij zijn vlag al had uitgehangen, antwoordde hij dat het een wimpel was.

‘In Nederland hoort die toch oranje te zijn?’, was mijn reactie. Een wimpel is een typische Nederlands fenomeen. Wanneer hang je de vlag uit, wanneer met een wimpel en zijn er verder nog regels. Hoe zit het nu werkelijk, vroegen we ons af na nog wat veronderstellingen te hebben uitgewisseld. En is er nog iets leuks te vertellen over de Nederlandse vlag. Iets dat ik zou kunnen vermelden op dit blog.

Nederlandse Vlaginstructie

De officiële regels rond het uitsteken van de Nederlandse vlag zijn vastgelegd in de zogenaamde vlaginstructie. Deze is vooral bedoeld voor overheden en daarmee samenhangende organisaties. Maar het geeft ook richtlijnen voor het burgerlijk gebruik. Voor de eerste groep zijn ze verplicht, voor burgers niet.

De regels rond een vlag verschillen per land. Daarbij kan het vlagprotocol in het ene land in een bepaalde situatie verplicht zijn, terwijl hetzelfde gebruik in een ander land in dezelfde situatie verboden is. Er kunnen zelfs straffen staan op het verkeerd gebruik van de vlag, waarbij de doodstraf een mogelijke straf kan zijn.

Regels rond de Nederlandse vlag

Er zijn lange tijd meerdere Nederlandse (Hollandse) vlaggen geweest. Op 14 februari 1796 besluiten de Staten-Generaal van de Verenigde Nederlanden over de definitieve Nederlandse vlag en ze stellen een aantal regels op. Die regels worden daarna op diverse momenten in de geschiedenis opnieuw bekeken, maar nooit veranderd, hooguit aangevuld.

Op 22 december 1980 wordt het vlag-protocol vastgesteld door de minister van Algemene Zaken. Dit protocol wordt nog steeds gehanteerd. De enige wijziging betreft details, zoals het schrappen van de verjaardag van Prins Claus en het toevoegen van koningin Maxima en haar oudste dochter.

Actuele informatie over de regels rond de Nederlandse vlag staan op de website van de overheid.

Oorsprong van de Nederlandse vlag

De oorsprong van de Nederlandse vlag is onbekend. Er zijn wel theorieën, net zo makkelijk worden die echter weer ontkracht. Er is de theorie van de Fransman Dampmartin. Hij zou hebben beweerd dat de Nederlandse vlag door Hendrik de vierde aan ons land is geschonken. Helaas wordt nergens duidelijk welke van de vele Dampmartins wordt bedoeld. Dat maakt het zoeken naar zijn bewering in geschiedenisboeken lastig.

De theorie van Dampmartin wordt tegengesproken door jonkheer Mr. Johan C. de Jonge, archivaris. Hij schreef in 1831 het boek ‘Over de oorsprong der Nederlandse Vlag’ PDF - 6,79 MB. Volgens de Jonge kwamen de kleuren rood, wit en blauw van het wapenschild van Willem van Oranje. De vlag zou zijn ontworpen aan het begin van de Tachtigjarige oorlog, ook wel de Opstand genoemd.

Historische boeken over de vlag

Dirk G. Muller, secretaris-generaal van de Marine, schreef in 1862 het bijna gelijknamige boek ‘De oorsprong van de Nederlandse vlag’ PDF - 9,27 MB, waarin hij probeert aan te tonen dat de bewering van de Jonge niet klopt. Volgens Muller bestond de vlag al veel langer. Het zou zijn ontstaan tijdens de Beierse periode in het graafschap Holland. De kleuren van de vlag zijn daarbij gebaseerd op een deel van het wapen van de graven van Holland.

P.C.G. Guyot werpt in zijn artikel ‘Rood, Wit en Blauw’ PDF - 1,88 MB in het tijdschrift Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde (deel 10 van het eerste deel) een licht op de vlaggenkwestie. Hij schrijft dat Willem de Zesde van Holland, ook bekend als Willem II hertog van Beieren, een staatsiekleed kreeg van de graven van Holland. Hij beschrijft het als ongeveer de kleuren die we nu kennen.

De kleuren van de vlag

Bij Koninklijk Besluit werd op 19 februari 1937 vastgesteld dat de kleuren van de Nederlandse vlag rood, wit en blauw zijn. Deze ruime omschrijving gaf nogal problemen, daarom werd op 20 december 1951 bepaald dat de kleuren moesten worden vastgelegd in code.

Normalisatie

Dat moest de hoofdcommissie voor de Normalisatie in Nederland gaan doen. Bij het vaststellen van de standaardkleuren van de vlag wilde men zoveel mogelijk in de buurt van de kleuren blijven die in de eeuwen daarvoor waren gebruikt. Daarbij moest echter het rood een echt rood zijn en geen oranjetint, wat het in de jaren daarvoor soms was en wat regelmatig tot discussie had geleid.

In overleg met het Vezelinstituut van TNO kwam het Normalisatie Instituut in 1958 met het Normblad NEN 3055. Rood werd daarin omschreven als vermiljoen en blauw als kobaltblauw. Daarnaast werden de kleuren in coördinaten gegeven. In dezelfde maand verscheen tevens Normblad NEN 3203 voor de kleur oranje van de wimpel.

Meer informatie:

• Een uitgebreid en interessant artikel over de Nederlandse Vlag staat op de website van Nic van Holstein, voorzitter bij de Vakcentrale voor Professionals
• De originele NEN 3055 (over rood, wit en blauw) en die van NEN 3203 waren gratis te downloaden op de site van de NEN. Maar tegenwoordig vragen ze er 17 euro voor. Eigenlijk belachelijk dat ze zo’n algemene norm niet gratis meer aanbieden.
• Vexillologie is de wetenschap die zich bezighoud met vlaggen, als onderdeel van de Heraldiek
• Er is regelmatig discussie over kleurcodes van de Nederlandse vlag bij ander gebruik dan op textiel, bijv. drukwerk (Pantone) of computer (hex). Voor die laatste wordt door sommigen het volgende gesuggereerd: Rood – #AE1C28, Wit: #FFFFFF, Blauw: #21468B
• In Nederland zijn er allerlei aanbieders van vlaggen. Voor kwaliteitsvlaggen zijn kies ik voor Bos Vlaggen in Apeldoorn. Daar vind je ook meer informatie en instructies over het hijsen van de vlag. Daarbij gaat het over wie, wat, wanneer en hoe. Dat laatste met video’s.