Sprezzatura van Baldassare Castiglione

Sprezzatura, schijnbare nonchalance

Sprezzatura. NRC Sportjournalist Harry Meijer gebruikte het woord gisteren in een artikel over Jos en Max Verstappen. „Max is gewoon heel goed en als je heel goed bent lijkt alles eenvoudig”, zegt zijn vader Jos Verstappen. De Italianen noemen dat sprezzatura: de kunst om iets ogenschijnlijk moeiteloos te doen.

Het is lang geleden dat ik het woord hoorde. Af en toe lees je het. Sprezzatura. Het is een mooi woord voor een mooi fenomeen. Onwillekeurig denk ik, na het lezen van het artikel, niet alleen het woord, maar ook aan de schaatser Gianni Romme. Ik kom op hem later op terug, eerst het woord Sprezzatura.

Sprezzatura

Het woord Sprezzatura komt uit het boek ‘Het boek van de hoveling’ van de Italiaanse schrijver graaf Baldassare Castiglione. Hij schreef het boek in vijf jaar, van 1513 tot 1518. Tien jaar later werd het voor het eerst uitgegeven. Het wordt beschouwd als een van de belangrijkste boeken uit de Renaissance.

Castiglione schrijft in zijn beschrijving van de perfecte hoveling, ’ … una nova parola, usar in ogni cosa una certa sprezzatura, che nasconda l’arte e dimostri ciò, che si fa e dice, venir fatto senza fatica e quasi senza pensarvi … ‘
Vrij vertaald betekent het: een nieuw woord, dat aangeeft dat je je kunst met een zekere nonchalance verbergt en de dingen doet zonder moeite en zonder na te denken …

Graaf Giocomo Leopardi

Het woord werd na Castiglione daarna vooral gebruikt in de muziek. Het met sprezzatura componeren was populair in de Renaissance. In zijn dagboek Zibaldone brengt de Italiaanse schrijver graaf Giocomo Leopardi (1798-1837) het gebruik verder. Hij beschouwt het als een algemeen wenselijke houding dat je als getalenteerd persoon niet te koop loopt met je talent, maar het met een zekere nonchalance verbergt.

Schijnbare nonchalance

De omschrijvende zin van Harry Meijer is perfect: sprezzatura, de kunst om iets ogenschijnlijk moeiteloos te doen. In woorden zou je kunnen zeggen schijnbare nonchalance. Nonchalance alleen is niet goed. Dat duidt op desinteresse en onverschilligheid. Het gaat om het schijnbare gemak.

Christiano Ronaldo

We zien alleen de race van Max Verstappen. We zien niet de vele uren die hij trainde om zijn techniek te perfectioneren. Dat geldt ook voor de voetballer Cristiano Ronaldo. Hij wordt door velen arrogant gevonden. Hem lijkt het voetballen en scoren gemakkelijk af te gaan, waarschijnlijk kun je ook daarbij spreken van sprezzatura.

Het begint natuurlijk met talent. Maar van hem is ook bekend dat als de training voorbij is, en zijn ploeggenoten de douche opzoeken, hij in zijn eentje verder gaat. Bijvoorbeeld om een vrije trap te perfectioneren. Na duizenden keren trappen zit die vrije schop in zijn benen en lijkt het in de wedstrijd moeiteloos te gaan.

Gianni Romme

Een tijd geleden vertelde een sportjournalist een anekdotische beschouwing over het schaatsleven van Gianni Romme (ik weet niet helemaal zeker of hij het was). Hij reed in het begin van zijn carrière geweldige races. Er waren zelfs sportdeskundigen die zijn prestaties onwerkelijk vonden. Voor en na zijn eigen races, terwijl ploeggenoten nog in de baan bezig waren, was hij met andere dingen bezig, bijvoorbeeld sleutelen aan zijn auto.

Ineens lukte het niet meer. Zijn prestaties kwamen nooit meer tot de grote hoogte van het begin. Hij gaf zelf allerlei verklaring. Volgens de sportjournalist kwam het doordat hij de onbevangenheid was kwijtgeraakt. De onbevangenheid waarmee hij tot hoge prestaties gekomen viel na het beginsucces van hem af.

Rommes sprezzatura bleek slechts talent met een vleugje jeugdige geesteshouding. Daarmee wil ik niets zeggen over de sprezzatura van Max Verstappen. Bij hem zit het in zijn genen, Limburgse beschaving en karakter. Hij heeft de goede mix, zoals ik eerder schreef.

Print deze pagina
Bovenstaand bericht is geschreven op 17 mei 2016 door in de categorie 2016, Algemeen

Vorige en volgende berichten

« Ouder: Nieuwer: »

Een willekeurig bericht

Ik schrijf op deze site over allerlei onderwerpen. Soms is het heel persoonlijk, soms vooral informatief of beschouwend. Hieronder een willekeurig bericht uit ruim 2000 berichten.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *