‘Er is een relatie tussen donkere chocolade en bloeddruk, het verlaagt de bloeddruk’, zegt Erik, ‘dat komt door de flavanoïden en antioxidanten in chocolade’.

‘Ik heb dat ook wel eens gelezen’, reageer ik, ’maar je moet wel de goede hebben. En donkere chocolade en bloeddruk is slecht één ding. De vetten zijn goed en chocolade is verder goed voor je hersenen en nog zo wat dingen’.

‘Het heeft alleen veel calorieën. Gelukkig heb je maar een klein beetje nodig’, gaat Erik verder. ‘Uit een studie is gebleken dat bij dagelijkse inname van een klein stukje chocolade, van ongeveer 30 kilocalorieën, na twee maanden de bloeddruk is gedaald. Zonder gewichtstoename of andere bijeffecten’.

‘Ik denk dat het wel belangrijk is te kijken naar het soort chocolade, de productiewijze en dergelijke’.

‘Natuurlijk’, reageert Erik, zonder er volgens mij verdere gedachten bij te hebben.

‘Ik heb laatst iets geschreven over honing met kaneel. Daarvoor heb ik meerdere onderzoeken gelezen. Het bleek dat de onderzoeken werden gedaan met zuivere kaneel. Dat is andere kaneel dan wij in de winkel kopen. Er is aangetoond dat er verschil is tussen de echte Ceylon kaneel en de Chinese varianten die bij ons in de supermarkt liggen. Dus honing met kaneel gebruiken en dan denken dat de effecten zo zijn als in de onderzoeken is niet handig. Bij chocolade zal het niet anders.’.

‘Als het ook bij slechte chocolade werkt zal het wel een placebo-effect zijn’, zegt Erik, terwijl hij er een harde lach op laat volgen.

Hoge bloeddruk

Ik ken veel mensen met een te hoge bloeddruk. Het is vaak het enige probleem waar ze een medicijn voor gebruiken. Ik heb al vaak geroepen dat juist hoge bloeddruk iets is waar je makkelijk van af kunt.

Een kleine wijziging in je voeding en/of je levenshouding kan al helpen. Minder stress en meer bewegen is een goede start. Minder stress? Ja, bijvoorbeeld door anders met situaties om te gaan en er anders over te denken. Dat heb je zelf in de hand.

Donkere chocolade en bloeddruk

Thuisgekomen ga ik kijken naar donkere chocolade en bloeddruk. Er blijken talrijke websites waarop wordt verwezen naar de positieve werking van chocolade op de hoge bloeddruk. Maar het is ook veel overschrijfwerk.

Veel vragen worden daarbij dus niet beantwoord. Wat voor chocolade? Wat is het verschil tussen puur en melk chocolade? Gaat het om chocolade als geheel, of zou je ook cacaopoeder kunnen gebruiken? Werkt chocolademelk ook? Om welke stoffen in chocolade gaat het eigenlijk? Zitten die ook in ander voedingsproducten? Zijn er bijwerkingen? Enzovoort

Cacao en Cacoa

Ik besluit de onderzoeken erbij te zoeken. Daarbij stuit ik direct op een verschil, bij met name Engelse rapporten. De woorden cacao, zoals wij het schrijven, en cacoa worden door elkaar gebruikt. Volgens veel woordenlijsten is er geen verschil. Maar dat is er wel degelijk.

Cacao is de natuurlijke vorm, zoals het van de boom komt. Het vet uit de cacaoboon geeft de zuiverste chocolade. In het verdere proces, bij de bereiding van andere producten, wordt bij cacao ook gelet op goede verwerking om de voedingsstoffen te bewaren.

Cacoa verwijst naar een bewerking, bijvoorbeeld waarbij cacao  met hoge temperaturen wordt verwerkt. Anderen definiëren cocoa als chocolade waaruit de natuurlijke vetten zijn verwijderd. Cocoa is niet per se slechter. Maar je moet beter opletten dat bij de verwerking geen suikers of andere vetten zijn toegevoegd. In veel artikelen, en onderzoeken, worden de beide woorden door elkaar gebruikt en zonder de juiste betekenis.

Dutch Processing

Helaas kennen we in het Nederlands geen onderscheid tussen de twee in Engelse landen gebruikte termen. Toch is er een verwerkingsmethode, waar in onderzoeken soms naar wordt verwezen en die ons als Nederlanders moet aanspreken: Dutch processing.

Het is een methode die is ontwikkeld door de bekende Nederlandse chocolademaker Coenraad van Houten. Aan het van nature zure cacao wordt dan een base toegevoegd om de kleur te veranderen en de smaak zachter te maken. Volgens sommigen is, wanneer wordt gesproken van cacoa, altijd de Hollandse methode gebruikt. Dat hoeft echter niet zo te zijn.

Bewerkt of niet

Anders dan bij kaneel, zie het bericht Honing met kaneel, maken veel wetenschappers nauwelijks onderscheid tussen cacao en cacoa. Toch moet je er bij donkere chocolade en bloeddruk waarschijnlijk van uitgaan dat chocolade in zijn pure vorm wordt bedoeld. Helemaal wanneer wordt gesproken van ‘dark chocolate’. Want dat verwijst naar cacao; chocolade in zijn pure vorm, zowel letterlijk als figuurlijk.

Sommige onderzoekers schrijven dat er weinig onderscheid is. Dat dus cacao als cacoa de positieve effecten heeft. Wel altijd met het voorbehoud dat er geen, zoals hierboven al aangehaald, suikers, andere vetten of andere ingrediënten aan zijn toegevoegd.

Enkele wetenschappers maken tevens een voorbehoud voor cacao dat volgens de Hollandse methode is verwerkt.

Vet

In sommige onderzoeken wordt gemeld dat cocoa beter is omdat het minder vet bevat. De afgelopen jaren blijkt echter dat we in het verleden te veel gewaarschuwd zijn tegen vet. Steeds meer wetenschappers herzien daarom hun mening over vet. Het vet in chocolade wordt overigens in enkele onderzoeken ook genoemd als juist één van de positieve bijdragen.

Vet in het algemeen is vanzelfsprekend een ander, maar beslist ook interessant, onderwerp. Wie meer wil weten zou eens moeten kijken naar de documentaire Fat Head (gratis online te bekijken op Top Documentary Films). Het is de tegenhanger van Super Size Me.

Flavonoïden en antioxidanten

Zoals Erik al zei, zijn het de flavonoïden en antioxidanten die chocolade voor ons zo gezond maken. Chocolade zit bijvoorbeeld boordevol polyfenolen, dezelfde antioxidant als in groene thee en rode wijn. Van flavonoïden is bekend dat ze bijvoorbeeld kleverigheid van bloedplaatjes verminderen en bloedstolling tegengaan.

Donkere chocolade van pure cacao bevat bijna vier keer zoveel antioxidanten als bijvoorbeeld Goji bessen, een bes die door veel gezondheidsfreaks wordt beschouwd als een antioxidant bommetje. Pure cacao heeft in vergelijking met andere producten ook hogere concentraties flavonoïden, bijvoorbeeld procanthocyanidine.

Dat stofje kennen we, omdat het de blauwe kleur aan (wijn)druiven geeft. Proanthocyanidine zit vooral in de schil. Wie al eens heeft gelezen over de gezonde eigenschappen van rode wijn, heeft ongetwijfeld gelezen dat het in die stof zit. Ok, en in resveratrol. Soms wordt dan ook de alcochol, bij gering gebruik, aangehaald als gezond.

Andere stoffen in chocolade zijn onder andere catechinen, een verzamelnaam voor een soort Polyfenolen, waaronder het door Hollenberg (zier hieronder) ontdekte epicatechine.

Cacao en cacaoboon

Cacaopoeder en donkere chocolade worden gemaakt van het extract van cacaobonen. Die bonen zijn de zaden van de vrucht van de Cacaoboom. De cacaoboon is het basisproduct en bevat in zijn natuurlijke vorm alle voedingsstoffen die zo gezond blijken.

Naast de bovengenoemde flavonoïden en antioxidanten bevat het onder andere veel vezels, magnesium en talrijke essentiële mineralen. Dat zijn mineralen die het lichaam niet zelf kan maken, maar wel nodig heeft, zoals calcium, zink, ijzer en mangaan.

Wat is het best?

Wat is in het kader van donkere chocolade en bloeddruk, de beste keus. In zijn basisvorm bevat de cacaoboon, en zijn extract, ook geen conserveringsmiddelen, smaakversterkers of toegevoegde suikers. Het is duidelijk dat de pure vorm het best is, wanneer we volop willen profiteren van de goede eigenschappen.

Willen we het in chocoladevorm, dan moeten we kiezen voor chocolade met minimaal 70% extract van de cacaoboon. Sommige deskundigen adviseren zelfs 90% en er zijn er die bovendien een voorkeur uitspreken voor oogstgebieden.

Hoe puurder, hoe donkerder en hoe bitterder. Rauwe en pure chocolade heeft een sterke, bittere smaak. Dus toch maar liever verder bewerkte chocolade? Met toegevoegde suikers en wellicht de Hollandse behandeling?

Nee. Bewerkte chocolade, verhit of Hollands behandeld, blijkt nauwelijks nog flavonoïden te bevatten. En ook van andere heilzame stoffen is weinig terug te vinden. Het enige alternatief is chocolademelk gemaakt van pure cacaopoeder. Volgens diverse onderzoeken heeft dat dezelfde gunstige donkere chocolade en bloedruk effecten.

Kuna Indianen

Het onderzoek naar chocolade en gezondheid begon rond 1995. Toen ontdekte Dr. Norman Hollenberg, dat bij Kuna Indianen nauwelijks kanker, hart- en vaatziekten, diabetes en dergelijke voorkomen. Hij zag dat ze een zelfgemaakt drankje hadden van pure cacaobonen uit bomen die ze zelf teelden. Hij onderzocht de cacaoboon en vond epicatechine, één van de flavonoïden.

Daarna kwam het onderzoek van donkere chocolade in een stroomversnelling. Allerlei universiteiten in de wereld deden onderzoek en ze kwamen vrijwel allemaal tot positieve resultaten, zoals bij het onderzoek naar donkere chocolade en bloeddruk.

Enkele onderzoeken

Onderzoek met betrekking tot donkere chocolade en bloeddruk en het hart:

• Norman Hollenberg: Kuna Indians en ‘Is it the Dark in Chocolate?‘ (PDF’s)
• Cocoa flavanols: effects on vascular nitric oxide and blood pressure (2010)
• Effects of Low Habitual Cocoa Intake on Blood Pressure and Bioactive Nitric Oxide (2007)
• Cocoa, diabetes, and hypertension: should we eat more chocolate? (2005)
• High-cocoa polyphenol-rich chocolate improves blood pressure in patients with diabetes and hypertension
• Regular Consumption of Dark Chocolate Is Associated with Low Serum Concentrations etc (2008)
• Cocoa, chocolate and cardiovascular disease (2009)
• Dark chocolate and reduced snack consumption in mildly hypertensive adults: an intervention study (2015)
• … er is nog veel meer. Zoek eens op google, bijv: ‘cacao hypertension research‘

Leuk…

Nederland was tot een paar jaar geleden de grootste cacaoverwerker ter wereld, een erfenis van de VOC. Bij grote Amerikaanse fabrieken, zoals Cargill en ADM, werden de cacaobonen verwerkt tot halffabricaten als cacaopoeder en cacaoboter. Ivoorkust was lange tijd op korte afstand tweede. Die rollen zijn omgedraaid sinds enkele reorganisaties bij de Amerikanen.

Van de halffabricaten wordt bij andere fabrieken in Nederland chocolade gemaakt, bijvoorbeeld bij Mars in Veghel. Een groot deel wordt geëxporteerd. Daarbij is Duitsland de grootste afnemer, gevolgd door België. Inderdaad, onze zuiderburen zijn trots op hun ‘Belgische’ chocolade, maar die komt dus uit Nederland.

Bedrijven als Mars zijn groot in chocoladeproducten, zoals Bounty en Snicker. Maar op het gebied van gewone chocolade is het Belgisch/Zwitserse Callebaut de grootste. Ze leveren zowel kant-en-klare producten als verwerkte halffabrikaten voor andere chocolatiers.